Ένας ευρωπαϊκός φόρος πλούτου θα μπορούσε να συγκεντρώσει κεφάλαια σχεδόν 50% μεγαλύτερα από το σύνολο του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ, ανέφερε η Oxfam την Πέμπτη (11 Απριλίου), καθώς η υποστήριξη για την πολιτική αυτή κινδυνεύει να περιοριστεί λόγω της αναμενόμενης μετατόπισης του μπλοκ προς τα δεξιά μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου.
Η ΜΚΟ Oxfam σημείωσε ότι συνολικά 286,5 δισεκατομμύρια ευρώ θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ετησίως με την επιβολή φόρου 2% στους Ευρωπαίους πολίτες με καθαρή περιουσία άνω των 4,6 εκατομμυρίων ευρώ, 3% στην περιουσία άνω των 45,7 εκατομμυρίων ευρώ και 5% στην περιουσία άνω των 913 εκατομμυρίων ευρώ.
Συγκριτικά, ο ετήσιος προϋπολογισμός της ΕΕ κυμαίνεται μεταξύ 160 και 180 δισεκατομμυρίων ευρώ – ή περίπου 1% του ΑΕΠ του μπλοκ, σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης Bruegel.
Η μελέτη δημιευέται εν μέσω ενδείξεων αυξανόμενης διεθνούς υποστήριξης για εισφορές επί του ακραίου πλουτισμού, αλλά και φθίνουσας υποστήριξης για τα ευρωπαϊκά κόμματα – κυρίως τα αριστερά ή κεντροαριστερά – που υποστηρίζουν ένα τέτοιο μέτρο.
«Πιστεύουμε ότι [ένας φόρος πλούτου] είναι έντονα εφικτός και είναι μόνο θέμα πολιτικής βούλησης να πούμε αν είναι εφικτό ή όχι», δήλωσε ο σύμβουλος πολιτικής της Oxfam, Julien Desiderio, στο Euractiv.
Αν και «είναι αλήθεια ότι τα δεξιά κόμματα που προηγούνται στις δημοσκοπήσεις σήμερα [δεν] υποστηρίζουν έναν φόρο πλούτου», εξακολουθεί να υπάρχει «σημαντική δημόσια υποστήριξη» για μια τέτοια πολιτική, είπε.
Ο Desiderio αναφέρθηκε σε έρευνα του Ευρωβαρόμετρου του Φεβρουαρίου 2023, σύμφωνα με την οποία το 67% των Ευρωπαίων πολιτών συμφωνεί ότι «είναι σημαντικό καθήκον της εθνικής τους κυβέρνησης να φορολογεί τους πλούσιους προκειμένου να στηρίξει τους φτωχούς».
Ανέφερε επίσης το γεγονός ότι η Ισπανία, η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, εισήγαγε ένα τέτοιο μέτρο το 2022.
Ένας παγκόσμιος φόρος πλούτου υποστηρίχθηκε ανοιχτά από αρκετούς υπουργούς Οικονομικών της G20 – συμπεριλαμβανομένου του Γάλλου υπουργού Οικονομικών Bruno Le Maire – τον Φεβρουάριο, σημείωσε.
Παρ’ όλα αυτά, τα πολιτικά κόμματα που υποστηρίζουν έναν φόρο πλούτου προβλέπεται γενικά ότι θα χάσουν ποσοστά στις ευρωπαϊκές βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, οι ομάδες των Σοσιαλιστών & Δημοκρατών και των Πρασίνων/EFA – οι οποίες υποστηρίζουν ένα τέτοιο μέτρο – αναμένεται να χάσουν πέντε και 20 έδρες αντίστοιχα.
Ωστόσο, η Ομάδα της Αριστεράς, η οποία επίσης υποστηρίζει τη φορολόγηση του πλούτου, αναμένεται να κερδίσει 10 έδρες.
Η μελέτη της Oxfam ακολουθεί μια έκθεση του Φορολογικού Παρατηρητηρίου της ΕΕ που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Οκτώβριο και η οποία ζητούσε ομοίως έναν «συντονισμένο παγκόσμιο ελάχιστο φόρο πλούτου για τους πολύ πλούσιους».
Η έκθεση σημείωνε ότι το μερίδιο του παγκόσμιου πλούτου που καταλαμβάνουν οι δισεκατομμυριούχοι έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία 25 χρόνια.
Υπολόγισε επίσης ότι ένας παγκόσμιος ελάχιστος φόρος 2% για τους δισεκατομμυριούχους θα απέφερε ετησίως 214 δισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετα δημόσια έσοδα παγκοσμίως κάθε χρόνο, συμπεριλαμβανομένων 42,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων (ή περίπου 38,9 δισεκατομμυρίων ευρώ) μόνο στην ΕΕ.
«Μαγικές φόρμουλες»;
Η μελέτη της Oxfam έρχεται εν μέσω μιας ευρύτερης ώθησης από τους Ευρωπαίους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ενθαρρύνουν τον ιδιωτικό τομέα να χρηματοδοτήσει κρίσιμες επενδύσεις για τη διευκόλυνση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, καθώς η ΕΕ επιδιώκει να περιορίσει τις δημόσιες δαπάνες μετά τις μεγάλες κρατικές δαπάνες κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και της επακόλουθης ενεργειακής κρίσης.
Η κίνηση αυτή έχει επικριθεί από αρκετούς εμπειρογνώμονες οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει πολλές από αυτές τις επενδύσεις λόγω της έλλειψης κερδοφορίας τους.
«Η ΕΕ χρειάζεται απεγνωσμένα μια νέα στρατηγική δημόσιων οικονομικών, η οποία δεν φοβάται να δανειστεί με ασφάλεια για να επενδύσει στο μέλλον μας και να διασφαλίσει ότι οι πλουσιότεροι πληρώνουν αυτά που οφείλουν», δήλωσε στο Euractiv ο Sebastian Mang, ανώτερος υπεύθυνος πολιτικής στο think-tank New Economics Foundation.
«Εκείνοι που φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη θα πρέπει να συνεισφέρουν το μερίδιο που τους αναλογεί», πρόσθεσε.
Ο Philippe Lamberts, συμπρόεδρος της ομάδας Greens/EFA, σημείωσε ότι η προσπάθεια να ενθαρρυνθούν οι ιδιωτικές εταιρείες να χρηματοδοτήσουν τέτοιου είδους επενδύσεις μέσω της περαιτέρω ολοκλήρωσης της ενιαίας αγοράς του μπλοκ και, ειδικότερα, της εμβάθυνσης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, «προσκολλώνται σε μαγικές φόρμουλες» για το πώς λειτουργεί η οικονομία.
«Η πραγματικότητα είναι ότι οι ιδιοκτήτες ιδιωτικών κεφαλαίων έχουν μηδενικό ενδιαφέρον να επενδύσουν στην πράσινη μετάβαση», δήλωσε ο Lamberts στο Euractiv. «Το κάνουν αυτό μόνο είτε όταν είναι κερδοφόρο γι’ αυτούς είτε όταν είναι νομικά υποχρεωμένοι να το κάνουν».
Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ πρόκειται να συναντηθούν στο Λουξεμβούργο αυτή την Παρασκευή (12 Απριλίου) για να συζητήσουν το μέλλον του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), η πρωτοβουλία ύψους 723,8 δισεκατομμυρίων ευρώ που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 και έχει ως στόχο να ενισχύσει την ανάκαμψη της Ευρώπης μετά την πανδημία, χρηματοδοτώντας κρίσιμες επενδύσεις με αντάλλαγμα συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις.
Ως μια μικρή ένδειξη αυτού του ανοίγματος πολιτικών της ΕΕ προς τη δημόσια χρηματοδότηση, την Τρίτη (9 Απριλίου) ο Ευρωπαίος επίτροπος Οικονομίας Paolo Gentiloni ζήτησε το RRF, το οποίο λήγει το 2026, να αποτελέσει «σχέδιο» για τα μελλοντικά προγράμματα της ΕΕ.
«Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η ΕΕ θα ωφεληθεί πάρα πολύ από ένα μόνιμο, ασφαλές περιουσιακό στοιχείο ανάλογο με το μέγεθος της οικονομίας της και αυτό θα είναι ένα μεγάλο θέμα προς συζήτηση για την επόμενη Επιτροπή», δήλωσε ο Gentiloni.
Πρόσθεσε ότι «τελικός στόχος της ΕΕ θα πρέπει να είναι η δημιουργία μιας κεντρικής δημοσιονομικής ικανότητας σε επίπεδο ΕΕ», η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την «παροχή ευρωπαϊκών δημόσιων αγαθών σε τομείς όπως η ενέργεια, η καινοτομία και η άμυνα».