Η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, μπορεί να χαρεί. Όχι μόνο για την επανεκλογή της στο τιμόνι του ΔΝΤ για άλλα πέντε χρόνια. Αλλά και γιατί κατάφερε να αυξήσει ελαφρώς τις προβλέψεις της για την παγκόσμια ανάπτυξη, όπως ανακοίνωσε χθες στην εαρινή συνεδρίαση του ΔΝΤ: Η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί εφέτος κατά 3,2% – τουλάχιστον 0,3 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από ότι αναμενόταν, το περασμένο φθινόπωρο.
«Η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να βιώσει άλλο ένα έτος μέτριας ανάπτυξης, υποστηριζόμενη από τη δραστηριότητα στις ΗΠΑ, καθώς οι επιπτώσεις μιας περιόδου υψηλού πληθωρισμού και χαμηλής ζήτησης στην Κίνα και την Ευρώπη, αλλά και δύο πόλεμοι, συνεχίζουν να ασκούν πίεση στη δραστηριότητα, αναφέρει το ΔΝΤ.
«Αποφύγαμε βέβαια μια παγκόσμια ύφεση και επίσης μια φάση στασιμοπληθωρισμού», ήταν το μήνυμα της Γκεοργκίεβα στη συνεδρίαση του ΔΝΤ. Αλλά μαζί με την ανακούφιση, υπάρχει και η απογοήτευση. «Η απογοητευτική πραγματικότητα είναι ότι η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα είναι αδύναμη με βάση τα ιστορικά πρότυπα», παραδέχθηκε η Γκεοργκίεβα. Ο ιστορικός μέσος όρος είναι 3,8 %.
Η παγκόσμια ανάπτυξη ήταν 3,2% και πέρυσι. Όχι μόνο για εφέτος, αλλά και για το επόμενο έτος, το ΔΝΤ αναμένει ανάπτυξη επίσης 3,2%- κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο για τα παγκόσμια πρότυπα. Δεν είναι όλα παρά ρόδινα. «Η ανάπτυξη είναι ιστορικά αργή, λόγω βραχυπρόθεσμων παραγόντων όπως το ακόμη υψηλό κόστος δανεισμού και η απόσυρση της δημοσιονομικής στήριξης, σε συνδυασμό με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία», αναφέρει το ΔΝΤ, βλέποντας το μπουκάλι μισοάδειο. Ή χειρότερα από αυτό: «Η πιο πρόσφατη πενταετής παγκόσμια πρόβλεψη για την ανάπτυξη, 3,1%, είναι η χαμηλότερη των τελευταίων δεκαετιών. Ο ρυθμός σύγκλισης προς υψηλότερα βιοτικά επίπεδα για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έχει επιβραδυνθεί, επομένως οι παγκόσμιες ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται», επισημαίνει επίσης.
Ευτυχώς υπάρχουν οι ΗΠΑ
Ευτυχώς που υπάρχουν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι ο αναστεναγμός που βγήκε από όλους τους συμμετέχοντες στην εαρινή σύνοδο. «Η τραπεζική ομίχλη που εμπόδιζε την ορατότητα πριν από ένα χρόνο έχει εκτονωθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, επιτρέποντας μια ήπια προσγείωση στην ηγετική δύναμη, αλλά και στην παγκόσμια οικονομία, που απέφυγε την παγκόσμια ύφεση», τονίζουν στην «Ναυτεμπορική» παράγοντες της αγοράς.
Οι ΗΠΑ είναι αυτή τη στιγμή ο μοχλός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται, ο πληθωρισμός πέφτει. Το Νομισματικό Ταμείο γράφει για μια «εξαιρετική απόδοση των Ηνωμένων Πολιτειών», η οποία είναι «μια σημαντική κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας ανάπτυξης». Υπάρχει όμως ένα αλλά: Η οικονομία των ΗΠΑ κινδυνεύει να υπερθερμανθεί και, κυρίως, να αυξηθεί ξανά ο πληθωρισμός.
Η άνοδος οφείλεται επίσης στα κυβερνητικά κίνητρα, όπως ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού, με τον οποίο η κυβέρνηση των ΗΠΑ προωθεί επενδύσεις σε τεχνολογία φιλική προς το κλίμα, μέσω τεράστιων επιδοτήσεων και φορολογικών εκπτώσεων. Τα κρατικά προγράμματα χρηματοδοτούνται με δάνεια.
Το χρέος των ΗΠΑ συνεχίζει να αυξάνεται. Το Νομισματικό Ταμείο θεωρεί ότι η πολιτική χρέους είναι «μη βιώσιμη». Αυτό εγκυμονεί επίσης κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας, σύμφωνα με το ΔΝΤ .Ειδικά από τη στιγμή που οι ΗΠΑ δεν είναι μόνες. Πολλές άλλες χώρες έχουν επίσης αυξήσει σημαντικά το χρέος τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Το ΔΝΤ προειδοποιεί τις χώρες ότι τώρα είναι η ώρα να μειώσουν τα ελλείμματα και να αυξήσουν τα κρατικά χρηματοοικονομικά αποθέματα ασφαλείας.
Η Ευρώπη σέρνεται
Όπως λέει και ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Πιέρ-Ολιβιέ Γκουριντσά ,«το γενικό όραμα μπορεί να κρύψει τις ακραίες αποκλίσεις μεταξύ των χωρών. Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτυχθεί δυναμικά και έχουν ξεπεράσει την προ-πανδημική τάση, η Ευρώπη παραμένει κολλημένη».
Οι δύο ταχύτητες μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρώπης θα διατηρηθούν . Το Ταμείο αυξάνει τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη για το Αμερικανικό ΑΕΠ κατά 0,6 μονάδες, στο 2,7%. Από την άλλη, μειώνει τις προσδοκίες της ευρωζώνης.
«Η Ευρώπη σέρνεται από την κρίση», λένε παράγοντες της αγοράς στη «Ν». Η ευρωζώνη αναπτύχθηκε κατά 0,4% το 2023 και φέτος θα αυξηθεί κατά 0,8%, λιγότερο από το ένα τρίτο αυτού των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο αντίκτυπός του στις αγορές ενέργειας και πρώτων υλών έχει επιβαρύνει περισσότερο μια ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία, επιπλέον, δεν έχει βρει νέες πηγές δυναμισμού με τις οποίες να εξουδετερώσει την αυστηρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, μέχρι τώρα.
Σειρά κινδύνων
Οι ειδικοί του ΔΝΤ απαριθμούν πάντως σειρά κινδύνων που απειλούν να επιβαρύνουν την παγκόσμια οικονομία: Πόλεμοι και συγκρούσεις, πληθωριστικές πιέσεις, πιθανές εμπορικές συγκρούσεις με την Κίνα ,ακόμη και η αναιμική ανάπτυξη της Γερμανίας, που συμπαρασύρει και την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Το ΔΝΤ αναμένει ότι η γερμανική οικονομία θα αναπτυχθεί μόνο κατά 0,2%. Αυτό θα ήταν 0,7 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερο από ό,τι περίμενε το Νομισματικό Ταμείο το φθινόπωρο. Καμία άλλη μεγάλη βιομηχανική χώρα δεν έχει τόσο αδύναμη ανάπτυξη.
Γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις
Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία, η επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ και η έκταση των αναμενόμενων αντιποίνων, απασχόλησε ιδιαίτερα τους υπουργούς Οικονομικών και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών ,που συγκεντρώθηκαν στην Ουάσιγκτον. «Υπάρχει μεγάλη ανησυχία για μια πυρκαγιά στη Μέση Ανατολή, η οποία θα μπορούσε επίσης να έχει καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία», αναφέρουν οι ίδιες πηγές στη «Ν».» Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και ασκούν πίεση στην παγκόσμια οικονομία . Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί περαιτέρω, το ΔΝΤ φοβάται ότι ο πληθωρισμός θα μπορούσε να αυξηθεί ξανά.
Η όποια πτώση του πληθωρισμού οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην υποχώρηση των τιμών της ενέργειας και στα φθηνότερα αγαθά από την Κίνα. «Αλλά ο πληθωρισμός των υπηρεσιών παραμένει υψηλός», γράφουν οι ειδικοί του ΔΝΤ. Ως εκ τούτου, η προτεραιότητα των κεντρικών τραπεζών πρέπει να παραμείνει η μείωση του πληθωρισμού στο επίπεδο-στόχο. Εάν τα βασικά επιτόκια δεν υποχωρήσουν όπως αναμένεται τους επόμενους μήνες, αυτό θα μπορούσε να επιβαρύνει περαιτέρω την οικονομία.
Τι θα γίνει με την Κίνα
Επιπλέον, η διεθνής κοινότητα διχάζεται ολοένα και περισσότερο από τις συγκρούσεις και η συνεργασία γίνεται πιο δύσκολη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία φέρνει τα δυτικά βιομηχανικά κράτη (G7) εναντίον της Ρωσίας, η οποία υποστηρίζεται από την Κίνα. Η σύγκρουση στη Γάζα προκαλεί περαιτέρω διχασμό. Υπάρχει μια «πλέον εντελώς διαλυμένη σχέση εμπιστοσύνης» μεταξύ των γεωπολιτικών μπλοκ, λέει ένας αξιωματούχος της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Υπάρχει άλλωστε, μεγάλη ανησυχία για εμπορικές συγκρούσεις. Ειδικά με την Κίνα, που εκπλήσσει με θετικά οικονομικά στοιχεία: η κινεζική οικονομία αναπτύχθηκε σημαντικά περισσότερο από το αναμενόμενο, το πρώτο τρίμηνο του έτους. Η στατιστική υπηρεσία στο Πεκίνο ανακοίνωσε ότι το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 5,3%, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.
Το ΔΝΤ αναμένει ανάπτυξη 4,6% για την Κίνα για το σύνολο του έτους. Η χώρα εξακολουθεί να παλεύει με την κρίση των ακινήτων. Εάν η εγχώρια ζήτηση παραμείνει χαμηλή λόγω αυτής της κρίσης, το Πεκίνο θα μπορούσε να προσπαθήσει να αντισταθμίσει, αυξάνοντας τις εξαγωγές. Ωστόσο, το ΔΝΤ βλέπει τον κίνδυνο αυτό να αυξήσει τις «εμπορικές εντάσεις σε ένα ήδη τεταμένο γεωπολιτικό περιβάλλον».
Οι εμπορικές συγκρούσεις μεταξύ Πεκίνου και Ουάσιγκτον αυξάνονται εδώ και χρόνια. Υπάρχουν επίσης εκκλήσεις στην ΕΕ να απαντήσει στις φθηνές κινεζικές εξαγωγές και στις επιδοτήσεις, με υψηλούς δασμούς εάν χρειαστεί.