Η δημοσιονομική εικόνα στην ΕΕ είναι πολύ αντιφατική: σε 12 χώρες μέλη συνεχίστηκε η βελτίωση των δημόσιων οικονομικών που ξεκίνησε μετά την κρίση του κορωνοϊού, ενώ στις άλλες 15 το δημοσιονομικό έλλειμμα διευρύνθηκε ξανά.
Κατά μέσο όρο, για την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά, αυτό μεταφράζεται σε έλλειμμα 3,5% του ΑΕΠ το 2023, έναντι 3,4% το 2022.
Η πλειονότητα των χωρών της ΕΕ ξόδεψε περισσότερα από όσα εισέπραξαν το 2023.
Έντεκα χώρες είχαν μάλιστα έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ, παραβιάζοντας πέρυσι τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί με βάση το Σύμφωνο Σταθερότητας για τα δημοσιονομικά ελλείμματα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.
Εκτός από την Κύπρο, τη Δανία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, οι υπόλοιπες 23 χώρες της ΕΕ κατέγραψαν έλλειμμα.
«Πρωταθλήτρια» η Ιταλία που έχει το υψηλότερο έλλειμμα με 7,4%, ακολουθούμενη από την Ουγγαρία (6,7%) και τη Ρουμανία (6,6%).
Αλλά και τα όρια του 60% του χρέους προς το ΑΕΠ παραβιάστηκαν από 13 χώρες μέλη.
Οι υψηλότεροι δείκτες χρέους το 2023 ήταν στην Ελλάδα (161,9%), στην Ιταλία (137,3%), στη Γαλλία (110,6%), στην Ισπανία (107,7%) και στο Βέλγιο (105,2%).
Τους χαμηλότερους δείκτες δημόσιου χρέους ως προς τι ΑΕΠ κατέγραψαν η Εσθονία (19,6%), η Βουλγαρία (23,1%), και ακολουθούν με αρκετά χαμηλότερα ποσοστά το Λουξεμβούργο, η Δανία, η Σουηδία και τη Λιθουανία.
Ο δείκτης χρέους της Γερμανίας ήταν 63,6%. Και η «ατμομηχανή» της ΕΕ παραβίασε δηλαδή το ανώτατο όριο του 60%.
Λόγω της κρίσης του κορωνοϊού και των συνεπειών της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, είχαν ανασταλεί μέχρι τώρα οι ποινικές ευθύνες για το υψηλό χρέος. Αλλά τώρα, η Κομισιόν μπορεί να επανέλθει εάν ξεπεραστούν τα ανώτερα όρια, για τη διασφάλιση της σταθερότητας της Ευρωζώνης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμπεριλάβει αυτά τα στοιχεία στην αξιολόγηση των προϋπολογισμών των χωρών μελών.
Θα τιμωρηθούν οι παραβάτες;
Μένει να δούμε βέβαια αν όλα αυτά τα κράτη -παραβάτες θα οδηγήσουν σε καταδίκη.
Το γεγονός ότι ισχυρά κράτη μέλη όπως η Γαλλία και η Ιταλία βρίσκονται σε εξίσου σοβαρή κατάσταση, αυξάνει τις πιθανότητες να ξεφύγουν.
Από την άλλη πλευρά πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της στη διατήρηση των προϋπολογισμών των κρατών μελών μετά από χρόνια κρίσης.
Οι νέοι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας παρέχουν τη δυνατότητα για προσαρμοσμένες ρυθμίσεις για κάθε κράτος μέλος, προκειμένου να αποκαταστήσουν τους δημόσιους λογαριασμούς τους, ενώ παράλληλα παρέχουν λίγη περισσότερη ευελιξία για επενδύσεις.
Οι δημοσιονομικοί κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης είχαν ανασταλεί λόγω της πανδημίας μεταξύ 2020 και 2023, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αντιμέτωπη με μια ιστορική ύφεση, η ΕΕ έπρεπε να αφήσουμε τα ελλείμματα να ξεφύγουν…
Από την 1η Ιανουαρίου όμως, οι νέοι κανόνες του Συμφώνου ενεργοποιήθηκαν και αύριο να τεθούν σε ψηφοφορία για έγκριση στο Ευρωκοινοβούλιο.
Αμφιλεγόμενοι δείκτες
«Το όριο πάντως στο οποίο ο δείκτης χρέους δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα για μια χώρα είναι αμφιλεγόμενο στα οικονομικά», λέει ο Μάρτιν Μπεζνόσκα, ανώτερος οικονομολόγος για τη χρηματοοικονομική και φορολογική πολιτική στο Γερμανικό Οικονομικό Ινστιτούτο (IW).
«Γενικά, μπορεί να ειπωθεί: Εάν ο δείκτης χρέους αυξάνεται για αρκετά χρόνια, γίνεται πρόβλημα. Αν η επιβάρυνση των τόκων σε έναν εθνικό προϋπολογισμό συνεχίσει να αυξάνεται, τότε κάποια στιγμή η χώρα θα είναι ήδη ελλειμματική μόνο και μόνο λόγω των τόκων», προειδοποιεί ο Μάρτιν Μπεζνόσκα.