Μια Κυριακή στις αρχές Απριλίου, ο ηγέτης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στάθηκε μέσα στον Καθεδρικό Ναό των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων έξω από τη Μόσχα και εκφώνησε ένα κήρυγμα υποστηρίζοντας τον πόλεμο του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν . Ήταν την ίδια μέρα που οι δυτικοί ηγέτες κατήγγειλαν τις αναφορές για σφαγή Ουκρανών αμάχων στο Bucha από τις ρωσικές δυνάμεις.
«Εμείς ήμασταν που σπάσαμε την πλάτη του φασισμού, που θα είχε κατακτήσει τον κόσμο», είπε ο Πατριάρχης Κύριλλος, πλαισιωμένος από ένστολους Ρώσους στρατιώτες μέσα στο μεγαλειώδες κτήριο για να τιμήσει τη νίκη της Ρωσίας επί των ναζιστικών δυνάμεων εισβολής στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Ο Θεός θα μας βοηθήσει και σήμερα».
Από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, ο Πατριάρχης Κύριλλος, ένας κρίσιμος σύμμαχος του κ. Πούτιν, έχει τοποθετήσει την ηθική εξουσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ακριβώς πίσω από τον πρόεδρο , δίνοντάς του κριτική υποστήριξη σε μια χώρα όπου το 63% του πληθυσμού ειναι ορθόδοξοι.
Σε κηρύγματα που μεταδίδονται σε αφιερωμένα ορθόδοξα τηλεοπτικά κανάλια και στο YouTube, ο 75χρονος πατριάρχης, ο οποίος ηγείται της εκκλησίας από το 2009, απεικόνισε τον πόλεμο ως ιερό αγώνα ενάντια στη Δύση για να διατηρήσει αυτό που αποκαλεί το russky mir —ρωσικός κόσμος— ενώνοντας ανατολικά σλαβικά εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, υπό την πνευματική και πολιτική πτυχή της Μόσχας. Η ιδέα, την οποία ο πατριάρχης έχει υποστηρίξει με ιδιαίτερη ζέση από το 2012, είναι ένα κρυφό ρεύμα σε μεγάλο μέρος της ρητορικής του κ. Πούτιν.
Υπό τον Πατριάρχη Κύριλλο, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει γίνει ο κύριος προμηθευτής των εθνικιστικών ιδεών του προέδρου. Ο Σεργκέι Τσάπνιν, ο οποίος συνεργάστηκε στο παρελθόν με τον Πατριάρχη Κύριλλο ως συντάκτης του μηνιαίου περιοδικού της εκκλησίας και τώρα είναι κριτικός, είπε ότι είναι μέρος του καθεστώτος όσο και η κρατική τηλεόραση και μεγάλες ρωσικές εταιρείες όπως ο πετρελαϊκός γίγαντας Gazprom.
Οι υψηλόβαθμοι ιερείς είναι «μέρος της διεφθαρμένης Πουτινιστικής ελίτ», είπε. «Είναι τρομερό να βλέπεις πώς αυτή η ένωση με το κράτος έχει κάνει την εκκλησία εύκαμπτη και ανήθικη».
Η υποστήριξη του Πατριάρχη Κύριλλου θα μπορούσε να είναι ένας κρίσιμος παράγοντας νομιμοποίησης για τον κ. Πούτιν, καθώς ο στρατός στην Ουκρανία εχει χιλιάδες στρατιώτες του πεθαίνουν εκεί, προκαλώντας ρωγμές στην προσεκτικά κατασκευασμένη τηλεοπτική αφήγηση σχετικά με τη ρωσική στρατιωτική ισχύ που έχει εξασφαλίσει ευρεία λαϊκή υποστήριξη για τον πόλεμο στο εσωτερικό.
Εκτός Ρωσίας, η πίστη του πατριάρχη στον κ. Πούτιν έχει επιδεινώσει τις τριβες στην ευρύτερη ανατολική ορθόδοξη κοινότητα περίπου 220 εκατομμυρίων πιστών με την κριτική να έχει διπλασιαστεί. Επιστρέφοντας στον Καθεδρικό Ναό των Ενόπλων Δυνάμεων στις 8 Μαΐου, έκανε ένα άλλο κήρυγμα, απορρίπτοντας ως ανοησίες τις κατηγορίες ότι οι ομιλίες του είναι μιλιταριστικές και καλώντας τους Ρώσους να «ενοποιήσουν όλες τις δυνάμεις μας, πνευματικές και υλικές, ώστε κανείς να μην τολμήσει να καταπατήσει τα ιερά σύνορα της πατρίδας μας».
Αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης δήλωσαν αυτόν τον μήνα ότι το μπλοκ εξετάζει το ενδεχόμενο κυρώσεων στον Πατριάρχη Κύριλλο , συμπεριλαμβανομένου ενός πιθανού παγώματος περιουσιακών στοιχείων και της ταξιδιωτικής απαγόρευσης, για τον ρόλο του ως κορυφαίος υποστηρικτής της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Ο Βλαντιμίρ Λεγκόιντα, εκπρόσωπος του Πατριάρχη Κυρίλλου, απέρριψε τις κατηγορίες ότι η εκκλησία είχε πολιτικοποιηθεί υπερβολικά. «Το ακούμε τακτικά και συνδέεται καθαρά με το γεγονός ότι οι επικριτές μας είναι δυσαρεστημένοι που η εκκλησία δεν έχει γίνει όργανο στα χέρια της [πολιτικής] αντιπολίτευσης», είπε σε γραπτά σχόλια. Η συνεργασία της εκκλησίας με το κράτος, είπε, αντανακλά τις απαιτήσεις της κοινωνίας.
Τον Μάρτιο, ο πατριάρχης απένειμε ένα σεβαστό λείψανο της Παναγίας στον διευθυντή της Εθνοφρουράς της Ρωσίας, έναν στρατηγό που είχε λάβει κυρώσεις τόσο από την Ευρώπη όσο και από τις ΗΠΑ, λέγοντας ότι ήλπιζε ότι θα ενέπνεε νέους στρατιώτες να υπερασπιστούν την πατρίδα. Σε μια πρόσφατη ομιλία του, κατηγόρησε τη Δύση ότι απειλεί με γενοκτονία κατά των χωρών που αρνούνται να επιτρέψουν παρελάσεις ομοφυλοφίλων ή υποστηρίζουν φιλελεύθερες αξίες, απηχώντας τα συναισθήματα που εξέφρασε ο κ. Πούτιν.
Κατά τη διάρκεια του Ορθόδοξου Πάσχα στις 24 Απριλίου, ο κ. Πούτιν παρευρέθηκε στη λειτουργία υπό τον Πατριάρχη Κύριλλο στον Καθεδρικό Ναό Χριστού Σωτήρος της Μόσχας. Στο πλαίσιο του ετήσιου πασχαλινού μηνύματός του, ο πρόεδρος ευχαρίστησε προσωπικά τον ηγέτη της εκκλησίας για την «ανάπτυξη γόνιμης συνεργασίας με το κράτος» και «που φροντίζει να ενισχύσει την ενότητα και την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων».
Γεννημένος ως Βλαντιμίρ Γκουντιάεφ, ο Πατριάρχης Κύριλλος πιστεύεται ευρέως από πολλούς ιστορικούς της εκκλησίας ότι ήταν πρώην πράκτορας της KGB, όπου υπηρετούσε ο ίδιος ο πρόεδρος. Ο κ. Λεγοΐδα απέρριψε τους ισχυρισμούς ως ψευδείς.
Υπό τον πατριάρχη, η εκκλησία υποστήριξε την αποψη του Πούτιν να ανακτήσει την επιρροή σε εδάφη που έλεγχε η Μόσχα κατά τη σοβιετική εποχή, συμπεριλαμβανομένης της χερσονήσου της Κριμαίας που προσαρτήθηκε από την Ουκρανία το 2014 και τμήματα της ανατολικής Ουκρανίας που καταλήφθηκαν από αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία την ίδια χρονιά.
Ρώσοι ορθόδοξοι ιερείς κάνουν τακτικά κηρύγματα υπέρ του Κρεμλίνου στα ερτζιανά των ορθόδοξων τηλεοπτικών καναλιών. Σε μια πρόσφατη εμφάνιση στο κανάλι Tsargrad, ο γεννημένος στην Ουκρανία πατέρας Αντρέι Τκάτσεφ ταύτισε την αντίθεση στη στρατιωτική σύγκρουση με την επιθυμία να ανατραπεί το ρωσικό κράτος. «Ο πασιφισμός είναι πιο επικίνδυνος από τον πόλεμο», είπε.
Μια έρευνα του Απριλίου από την κρατική δημοσκόπηση FOM διαπίστωσε ότι το 66% των Ρώσων εμπιστεύεται την Ορθόδοξη Εκκλησία και το 54% εμπιστεύεται προσωπικά τον Πατριάρχη Κύριλλο. Έρευνες δείχνουν ότι περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού υποστηρίζει αυτό που ο κ. Πούτιν αποκαλεί «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.
Στην Ουκρανία, σχεδόν τα δύο τρίτα των Ορθοδόξων εκκλησιών εξακολουθούν να ευθυγραμμίζονται επίσημα με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία έχει τις ρίζες της σε μια μαζική μεταστροφή του 10ου αιώνα στο Κίεβο, γνωστή ως Βάπτισμα της Ρωσίας.
Πριν από τον πόλεμο, ο θεσμός συνέβαλε στη διατήρηση της ευρύτερης επιρροής της Μόσχας στην Ουκρανία, μέσω συνεδρίων, προσωπικών επισκέψεων του Πατριάρχη Κύριλλου και μιας συντονισμένης εκστρατείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για μια ενιαία, ενοποιημένη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία που εκτείνεται στην περιοχή.
Ο κ. Λεγκόιντα, εκπρόσωπος του πατριάρχη, είπε ότι ο πατριάρχης είχε από καιρό απευθύνει έκκληση τόσο στους Ουκρανούς όσο και στους Ρώσους να προσπαθήσουν να τους φέρουν κοντά. «Είμαστε μάρτυρες αυτών των διχασμών τα τελευταία οκτώ χρόνια και όλα αυτά τα χρόνια η εκκλησία παρότρυνε τη συμφιλίωση», είπε. «Δυστυχώς δεν ακούστηκε».
Έντονη συζήτηση σχετικά με την υποστήριξη της εκκλησίας στον πόλεμο έχει ξεσπάσει στη Ρωσία και στην ευρύτερη ανατολική ορθόδοξη κοινότητα, τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα χριστιανών στον κόσμο μετά τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
Στις 25 Φεβρουαρίου, ο ιερέας μιας αγροτικής ενορίας που βρίσκεται βορειοανατολικά της Μόσχας συνέκρινε την εκστρατεία που ανακοίνωσε ο κ. Πούτιν το προηγούμενο πρωί με την εισβολή του Χίτλερ στην Πολωνία το 1939. «Ρώσοι στρατιώτες σκοτώνουν τους αδελφούς και τις αδερφές τους εν Χριστώ», έγραψε στον ιστότοπο της ενορίας. «Δεν μπορούμε ντροπιαστικά να καλύπτουμε τα μάτια μας και να λέμε τα μαύρα άσπρα και τα κακά καλά».
Ο πατέρας κατηγορήθηκε για «απαξίωση των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας» στη διαδικτυακή ανάρτηση και σε ένα κήρυγμα που παρέδωσε στους ενορίτες στις 6 Μαρτίου, σύμφωνα με δικαστικά έγγραφα , και αργότερα επιβλήθηκε πρόστιμο 35.000 ρούβλια ή περίπου 500 δολάρια.
Είναι ένας από τους 273 ιερείς της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που υπέγραψαν μια αντιπολεμική έκκληση που δημοσιεύτηκε στην ανεξάρτητη εκκλησιαστική πύλη Pravmir την 1η Μαρτίου. Εκατοντάδες Ορθόδοξοι κληρικοί και θεολόγοι παγκοσμίως έχουν επίσης γράψει μια ανοιχτή επιστολή καταγγέλλοντας την ευθυγράμμιση του Πατριάρχη Κύριλλου με τον κ. Πούτιν για την εισβολή και υπεράσπιση της έννοιας του «ρωσικού κόσμου», περιγράφοντάς την ως «εθνοφυλετιστικό θρησκευτικό φονταμενταλισμό»—μια μορφή θρησκευτικού εθνικισμού.
Στην Ουκρανία, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και την υποστήριξη των φιλορώσων αυτονομιστών, μια αποσχισθείσα Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία με περίπου 7.000 ενορίες, περίπου το ένα τρίτο του συνόλου, εξασφάλισε αυτονομία από τη ρωσική εκκλησία. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος Α’, ο πατριάρχης με έδρα την Κωνσταντινούπολη που θεωρείται ο παγκόσμιος πνευματικός ηγέτης της Ανατολικής Ορθοδοξίας, υπερέβη τις αντιρρήσεις της Μόσχας και την ενέκρινε το 2019.
Από την έναρξη του πολέμου, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει ασκήσει δριμεία κριτική στην επιθετικότητα της Ρωσίας. Ο Πάπας Φραγκίσκος, εν τω μεταξύ, είπε ότι ο Πατριάρχης Κύριλλος «δεν μπορεί να γίνει το αγόρι του βωμού του Πούτιν» σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera.
Σε έρευνα του Μαρτίου του ουκρανικού πρακτορείου δημοσκοπήσεων Rating, το 63% των ερωτηθέντων στην Ουκρανία είπε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ουκρανία που παραμένει ευθυγραμμισμένη με τη Μόσχα θα πρέπει να διακόψει αυτούς τους δεσμούς. Πολλές εκκλησίες, αν και επίσημα δεν αποχωρίζονται, έχουν ανακοινώσει ότι δεν θα αναφέρουν πλέον το όνομα του Πατριάρχη Κύριλλου κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας, η οποία είναι παραδοσιακή.
Ο Πατριάρχης Κύριλλος γεννήθηκε στο Λένινγκραντ, σημερινή Αγία Πετρούπολη, το 1946. Αφού αποφοίτησε από τη σχολή του Λένινγκραντ το 1970, ανήλθε στις τάξεις της εκκλησίας και εντάχθηκε στο τμήμα εξωτερικών σχέσεων, μια θέση που του επέτρεψε να κάνει συχνά ταξίδια στο εξωτερικό στο μια εποχή που δεν επιτρεπόταν στους συμπολίτες τους Σοβιετικούς να το κάνουν.
Στοιχεία από αρχεία της σοβιετικής εποχής που εμφανίστηκαν δημόσια τη δεκαετία του 1990 υποδηλώνουν ότι ο Πατριάρχης Κύριλλος ήταν πράκτορας της KGB με την κωδική ονομασία «Mikhailov». Αν και δεν κατονομάζεται άμεσα, πολλά έγγραφα αναφέρονται σε έναν «Μιχαήλοφ» που εκπροσώπησε τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών που εδρεύει στην Ελβετία, ταξίδεψε σε διεθνή εκκλησιαστικά συνέδρια και παρείχε πληροφορίες στους χειριστές της KGB. Αυτό συνάδει με τη βιογραφία του Πατριάρχη Κύριλλου, ο οποίος ήταν μόλις 24 ετών όταν έγινε εκπρόσωπος της εκκλησίας το 1971.
«Δεν υπάρχει απολύτως καμία αμφιβολία ότι ο Kirill ήταν πράκτορας της KGB», είπε ο Felix Corley, ένας συγγραφέας με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που έχει ερευνήσει τις σχέσεις της KGB με εκκλησιαστικούς ηγέτες. Μέχρι την ύστερη σοβιετική εποχή, ήταν χαρακτηριστικό για ανώτερους ηγέτες της Ορθόδοξης Εκκλησίας και άλλων θρησκειών να συνεργάζονται με τη μυστική αστυνομία, αν και ο βαθμός συνεργασίας διέφερε, είπε ο κ. Κόρλεϊ.
Αρχικά, ο Πατριάρχης Κύριλλος θεωρήθηκε ως μεταρρυθμιστής που έδειξε ελάχιστα σημάδια της κυβερνητικής γραμμής και προσπάθησε να καθαρίσει την εικόνα της εκκλησίας ως θεσμού που μολύνεται από δεσμούς με την KGB. Απολύθηκε από τη θέση του ως πρύτανης της Θεολογικής Ακαδημίας του Λένινγκραντ το 1984 και στάλθηκε στο επαρχιακό Σμολένσκ επειδή αντιτάχθηκε δημόσια στον σοβιετικό πόλεμο στο Αφγανιστάν και για διάδοση της «δυτικής επιρροής» στους μαθητές διδάσκοντάς τους μεταφρασμένα κείμενα από δυτικούς θεολόγους, σύμφωνα με μια βιογραφία που δημοσιεύθηκε στην έκδοση Νοεμβρίου 2016 του επίσημου περιοδικού της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το 1989 διορίστηκε επικεφαλής του τμήματος εξωτερικών σχέσεων της εκκλησίας, θέση που κατείχε για 20 χρόνια.
Όταν έγινε πατριάρχης το 2009, πρόσφερε στον κ. Πούτιν την υποστήριξή του και άρχισε να υπερασπίζεται τη διάδοση της επιρροής της Ρωσίας στο εξωτερικό. Ωστόσο, διατήρησε την ιδιότητά του ως μεταρρυθμιστή στον παραδοσιακά συντηρητικό θεσμό, προσφέροντας χλιαρή υποστήριξη σε ένα κύμα διαμαρτυριών ενάντια στις νοθευμένες βουλευτικές εκλογές τον Δεκέμβριο του 2011, καλώντας τις αρχές να ακούσουν τα αιτήματα των διαδηλωτών.
Αυτό άλλαξε εβδομάδες αργότερα μετά από μια συνάντηση με τον κ. Πούτιν και άλλους θρησκευτικούς ηγέτες. Ο κ. Πούτιν, ο οποίος είχε γίνει πρωθυπουργός αφού υπηρέτησε ως πρόεδρος από το 2000 έως το 2008, επεδίωκε μια τρίτη θητεία ως πρόεδρος, πυροδοτώντας τις διαδηλώσεις.
Στη δημόσια συνάντηση, ο πατριάρχης επαίνεσε τον κ. Πούτιν που βοήθησε τη Ρωσία να ανακάμψει από την οικονομική κατάρρευση της δεκαετίας του 1990 και συνέκρινε την εξουσία του κ. Πούτιν με ένα «θαύμα από τον Θεό».
Ο κ. Τσάπνιν είπε ότι η συνάντηση είχε οργανωθεί από την κυβέρνηση του κ. Πούτιν για να αναγκάσει τον πατριάρχη να ξεκαθαρίσει τις πίστεις του σε ένα δημόσιο πλαίσιο. «Ο Πούτιν έδειξε στον Κύριλλο ότι μπορεί να χειραγωγήσει μια κατάσταση με τον τρόπο που θέλει και με ευκολία», είπε ο κ. Τσάπνιν, επικαλούμενος συνομιλίες με άτομα που βοήθησαν στην οργάνωση της συνάντησης.
Ο εκπρόσωπος του κ. Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, είπε ότι η συνάντηση οργανώθηκε πράγματι από την προεδρική διοίκηση, αλλά «κανείς δεν ανάγκασε κανέναν, αυτό είναι ψέμα».
Τον Απρίλιο του 2012, Ρώσοι μπλόγκερ επέστησαν την προσοχή σε μια φωτογραφία που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της ρωσικής εκκλησίας τον Ιούλιο του 2009, η οποία φαινόταν να δείχνει τον Πατριάρχη Κύριλλο να φορά ένα ελβετικό ρολόι Breguet αξίας 30.000 δολαρίων. Τα στελέχη της αντιπολίτευσης τον ειρωνεύτηκαν.
Ο Πατριάρχης Κύριλλος είπε σε συνέντευξή του σε Ρώσο δημοσιογράφο ότι όντως είχε ένα Breguet αλλά δεν το είχε φορέσει ποτέ και ότι οι φωτογραφίες είχαν παραποιηθεί.
Ο κ. Τσάπνιν είπε ότι πιστεύει ότι η συνάντηση με τον κ. Πούτιν και το σκάνδαλο των ρολογιών έκαναν τον Πατριάρχη Κύριλλο να συνειδητοποιήσει την επισφάλεια της θέσης του και τον κίνδυνο να ασκήσει κριτική στο κράτος.
Μετά το τέλος της κομμουνιστικής κυριαρχίας, το κράτος ψήφισε νόμους που επέτρεπαν στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία να διεκδικήσει εκ νέου περιουσίες που είχαν εθνικοποιηθεί εδώ και δεκαετίες, και επίσης χρηματοδότησε ένα τεράστιο πρόγραμμα κατασκευής εκκλησιών σε όλη τη χώρα, με κεφάλαια που προέρχονταν από κρατικές επιχειρήσεις ή ιδρύματα που συνδέονται με η Εκκλησία.
Υπό τον Πατριάρχη Κύριλλο, νέες εκκλησίες αφιερωμένες στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας, τις Αερομεταφερόμενες Δυνάμεις και την Εθνική Φρουρά έχουν καθαγιαστεί, μαζί με τον Καθεδρικό Ναό των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, όπου ο Πατριάρχης Κύριλλος εξέδωσε το μαχητικό μήνυμά του για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο καθεδρικός ναός έχει δάπεδα στρωμένα με μέταλλο από λιωμένα όπλα που κατασχέθηκαν από τη Βέρμαχτ, τις ένοπλες δυνάμεις της Ναζιστικής Γερμανίας, τοιχογραφίες με σκηνές μάχης και παραρτήματα αφιερωμένα στους προστάτες αγίους του ρωσικού στρατού.
Λίγο πριν ανοίξει, η εκκλησία αφαίρεσε ένα μωσαϊκό με τις ομοιότητες των Ρώσων ηγετών, συμπεριλαμβανομένου του κ. Πούτιν, ο οποίος έδωσε μια ομιλία πλαισιωμένη από τον Πατριάρχη Κύριλλο και τον υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου στην τελετή εγκαινίων του κτιρίου τον Ιούνιο του 2020. Ο εκπρόσωπος του κ. Πούτιν είπε ο πρόεδρος δεν πίστευε ότι του άξιζε τέτοια αναγνώριση.
Ενώ η στάση του Πατριάρχη Κύριλλου σπάνια αποκλίνει από αυτή του Κρεμλίνου, πριν από την εισβολή στην Ουκρανία φρόντιζε να μην κάνει φανερά πολιτικές δηλώσεις. Μετά το κήρυγμα στον Καθεδρικό Ναό των Ενόπλων Δυνάμεων τον Απρίλιο, οι θεολόγοι παρατήρησαν ότι ο πατριάρχης είχε προχωρήσει πέρα από την υποστήριξη της επέκτασης της παγκόσμιας επιρροής της Ρωσίας στη δημόσια υποστήριξη του πολέμου.
«Πολλοί περίμεναν ότι θα άλλαζε τη στάση του τουλάχιστον λόγω του πολέμου», είπε ο Cyril Hovorun, ουκρανικής καταγωγής θεολόγος και πρώην σύμβουλος του Πατριάρχη Κύριλλου. «Το σοκ ήταν ότι συνέχισε να είναι όπως ήταν».
Ο κ. Hovorun είπε ότι παραιτήθηκε από σύμβουλος του πατριάρχη το 2012 λόγω της στάσης του στον «ρωσικό κόσμο». «Αυτές οι δηλώσεις για τον πόλεμο… [απευθύνονταν] σε ένα άτομο: τον Πούτιν», είπε. «Και είπαν ξεκάθαρα: Θα είμαι μαζί σου μέχρι το τέλος».