Η επιτυχημένη αντεπίθεση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων έχει ήδη αλλάξει τη στρατηγική ισορροπία στο έδαφος. Με την Ευρώπη και τους εταίρους της να συνεχίσουν να παρέχουν υποστήριξη στην Ουκρανία και να διατηρούν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, το Κρεμλίνο δίνει μια χαμένη μάχη.
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει εισέλθει σε νέα φάση. Ο ουκρανικός στρατός προχωρά θεαματικά, απελευθερώνοντας πολλές πόλεις και χωριά και αναγκάζοντας τις ρωσικές δυνάμεις να υποχωρήσουν. Ενώ μένει να δούμε πόσο μακριά θα φτάσει η ουκρανική αντεπίθεση, είναι ήδη σαφές ότι η στρατηγική ισορροπία στο έδαφος αλλάζει.
Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κινητοποιηθεί πλήρως για να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση. Γεμίσαμε τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου σε ποσοστό άνω του 80% – πολύ νωρίτερα από την ημερομηνία-στόχο της 1ης Νοεμβρίου – και συμφωνήσαμε να ξεκαθαρίσουμε στόχους για τη μείωση της κατανάλωσης αερίου κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Προκειμένου να βοηθήσουμε τους ευάλωτους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να διαχειριστούν τις αυξήσεις των τιμών, προχωράμε με προτάσεις όπως ο απροσδόκητος φόρος για τις εταιρείες ενέργειας που έχουν κάνει υπερβολικά κέρδη.
Επιπλέον, σε συντονισμό με την G7 και άλλους ομοϊδεάτες εταίρους, συζητάμε σχέδια για περιορισμό της τιμής των εξαγωγών ρωσικού πετρελαίου. Και βοηθάμε τους εταίρους μας στον Νότο να χειριστούν τις επιπτώσεις από τη βάναυση επιθετικότητα της Ρωσίας και την κυνική οπλοποίηση ενέργειας και τροφίμων.
Εν ολίγοις: η συνολική στρατηγική λειτουργεί. Πρέπει να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την Ουκρανία, να πιέζουμε τη Ρωσία με κυρώσεις και να βοηθάμε τους παγκόσμιους εταίρους μας με πνεύμα αλληλεγγύης.
Εκείνοι που αμφισβητούν εάν οι κυρώσεις λειτουργούν βρίσκονται σε όλο και πιο ασταθές έδαφος. Γενικά, οι κυρώσεις έχουν διπλή λειτουργία: να σηματοδοτούν και να εξαναγκάζουν. Το σήμα εκφράζει την αντίθεση στη συμπεριφορά ενός κράτους – η οποία σε αυτή την περίπτωση περιλαμβάνει παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και απρόβλεπτες επιθέσεις κατά αμάχων και πολιτικών υποδομών. Και ενώ δεν βρισκόμαστε σε πόλεμο με τη Ρωσία, ο καταναγκασμός έχει στόχο τόσο να αναγκάσει μια αλλαγή στη συμπεριφορά της όσο και να διαβρώσει τα οικονομικά και τεχνολογικά μέσα για την επιθετικότητά της.
Σε ένα πολύ σαφές μήνυμα, η ΕΕ έλαβε την ιστορική απόφαση να τερματίσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια. Το Κρεμλίνο έσπασε τα συμβόλαιά του μειώνοντας δραματικά τον όγκο των εξαγωγών φυσικού αερίου, ταράζοντας τις αγορές στη διαδικασία. Η ικανότητα εμπλοκής σε τέτοιους εκβιασμούς μπορεί να φαίνεται σαν ρωσική δύναμη. αλλά τελικά είναι μια χαμένη στρατηγική. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, η Ρωσία δεν μπορεί εύκολα να βρει βιώσιμα υποκατάστατα για την ευρωπαϊκή αγορά, επειδή μεγάλο μέρος της υποδομής εξαγωγής αερίου της (αγωγοί και τερματικοί σταθμοί LNG) είναι προσανατολισμένος προς την Ευρώπη. Η ανακατεύθυνση της ροής φυσικού αερίου σε χώρες όπως η Κίνα θα διαρκέσει χρόνια και θα κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια.
Είναι αλήθεια ότι η Ρωσία επωφελήθηκε από τις πρόσφατες αυξήσεις της τιμής του φυσικού αερίου. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι κυρώσεις απέτυχαν. Αντίθετα, πρέπει να περιμένουμε να δούμε τα πλήρη αποτελέσματα της απόφασης της Ευρώπης να μειώσει τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία. Μέχρι στιγμής, η Ευρώπη έχει απαγορεύσει μόνο τις εισαγωγές ρωσικού άνθρακα και έχει μειώσει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου. Ωστόσο, ακόμη και εδώ, ο αντίκτυπος ήταν ορατός.
Οι όγκοι εξαγωγών άνθρακα της Ρωσίας έπεσαν πρόσφατα στο χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη της εισβολής, αντανακλώντας την αποτυχία του Κρεμλίνου να βρει άλλους αγοραστές. Ομοίως, από τότε που η ΕΕ ανακοίνωσε ότι θα μειώσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου κατά 90% έως το τέλος του 2022, οι τιμές του πετρελαίου έχουν μειωθεί. Και το Κρεμλίνο θα μειώσει ακόμη περισσότερο τα έσοδά του εάν κάνει ακόμη περισσότερες περικοπές στις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Όπως παρατήρησε η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock , η Ευρώπη μπορεί να πλήρωσε χαμηλό οικονομικό τίμημα για το ρωσικό αέριο στο παρελθόν, αλλά αυτό συνέβη επειδή πλήρωνε όσον αφορά την ασφάλειά της. Η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία επειδή ήταν πεπεισμένη ότι η ΕΕ θα ήταν πολύ διχασμένη και εξαρτημένη από τη ρωσική ενέργεια για να δράσει. Όμως ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δεν υπολόγισε σωστά.
Με τη μείωση της εξάρτησής της από τη ρωσική ενέργεια, η Ευρώπη απελευθερώνεται από την παλιά πεποίθηση ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση μειώνει αυτόματα τις πολιτικές εντάσεις. Αυτό μπορεί να είχε νόημα πριν από 40 χρόνια, αλλά σίγουρα δεν εχει τώρα, όταν η οικονομική αλληλεξάρτηση έχει γίνει όπλο.
Αλλά η σωστή απάντηση δεν είναι να στραφούμε προς τα μέσα. Χρειαζόμαστε ακόμη μια ανοιχτή οικονομία. αλλά δεν πρέπει να επιτρέψουμε την αλληλεξάρτηση χωρίς ανθεκτικότητα και διαφοροποίηση. Πρέπει να λογοδοτήσουμε για τις πολιτικές ταυτότητες εκείνων με τους οποίους αλληλεπιδρούμε. Διαφορετικά, θα πέσουμε στην ίδια παγίδα που στήνει ο Πούτιν εδώ και 20 χρόνια.
Οι κυρώσεις είχαν αποδεδειγμένα επίσης επιτακτικό αποτέλεσμα. Η απώλεια πρόσβασης στη δυτική τεχνολογία έχει αρχίσει να πλήττει τον ρωσικό στρατό, του οποίου τα τανκς, τα αεροπλάνα, τα συστήματα τηλεπικοινωνιών και τα όπλα ακριβείας βασίζονται επίσης σε εισαγόμενα εξαρτήματα.
Επιπλέον, μια έκθεση εσωτερικής υπηρεσίας της ρωσικής κυβέρνησης που διέρρευσε προειδοποιεί για παρατεταμένη ζημιά στη ρωσική οικονομία από τους περιορισμούς στις εισαγωγές. Στη γεωργία, το 99% της παραγωγής πουλερικών εξαρτάται από εισαγόμενες εισροές. Στην αεροπορία, το 95% των επιβατών στη Ρωσία ταξιδεύουν με αεροπλάνα ξένης κατασκευής. και τώρα, η έλλειψη ανταλλακτικών συρρικνώνει τον ρωσικό εμπορικό στόλο αεροπορίας. Στα φαρμακευτικά προϊόντα, το 80% της εγχώριας παραγωγής βασίζεται σε εισαγόμενες πρώτες ύλες. Τέλος, στις επικοινωνίες και την τεχνολογία πληροφοριών, η Ρωσία θα μπορούσε να έχει έλλειψη καρτών SIM έως το 2025 και άλλα τμήματα του τομέα των τηλεπικοινωνιών της έχουν καθυστερήσει πολλά χρόνια. Θυμηθείτε, αυτή η ζοφερή εκτίμηση προήλθε από επίσημες εσωτερικές ρωσικές πηγές.
Θα είναι επαρκείς οι κυρώσεις από μόνες τους για να νικήσουμε τον εισβολέα; Όχι, αλλά αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο παρέχουμε επίσης τεράστια οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία και εργαζόμαστε για την ανάπτυξη μιας αποστολής στρατιωτικής εκπαίδευσης της ΕΕ για την περαιτέρω ενίσχυση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει και το καθεστώς του Πούτιν κρατάει ακόμα κάποια χαρτιά. Αλλά με την τρέχουσα δυτική στρατηγική σε εφαρμογή, το Κρεμλίνο θα είναι σχεδόν αδύνατο να αλλάξει την τάση. Ο χρόνος και η ιστορία είναι με το μέρος των Ουκρανών – εφόσον τηρούμε τη στρατηγική μας.
Ο Josep Borrell, Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Εξωτερικές Υποθέσεις και Πολιτική Ασφάλειας, είναι Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια ισχυρότερη Ευρώπη στον κόσμο.