Το παρόν κείμενο είναι μέρος Ειδικού Αφιερώματος στο EURACTIV.COM
Η χρήση νέων προϊόντων καπνού και νικοτίνης θα πρέπει να συνιστάται μόνο σε βαρείς καπνιστές που έχουν δοκιμάσει όλα τα άλλα και εξακολουθούν να καπνίζουν παραδοσιακά τσιγάρα, δήλωσε ο καθηγητής Andrzej Fal σε συνέντευξή του στο EURACTIV.com.
«Εάν είστε καπνιστής και τίποτα δεν σας έχει πείσει ακόμη να το κόψετε […], τότε τα προϊόντα μείωσης της βλάβης θα πρέπει να είναι η ultima ratio [έσχατη λύση]», δήλωσε ο Δρ Fal.
Η αγορά των νέων προϊόντων καπνού και νικοτίνης – όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ο θερμαινόμενος καπνός και τα σακουλάκια νικοτίνης – έχει εκτοξευθεί στα ύψη τα τελευταία χρόνια με όλο και περισσότερους καταναλωτές να αλλάζουν.
Αναφερόμενοι σε μελέτες, οι υποστηρικτές των νέων προϊόντων καπνού ισχυρίζονται ότι είναι λιγότερο επιβλαβή από τα παραδοσιακά τσιγάρα σε σημαντικό βαθμό.
Από την άλλη πλευρά, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) παραμένουν σταθερά αρνητικοί εν μέσω έλλειψης γνώσης για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους στην υγεία.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν εφαρμόσει διάφορα μέτρα για τη μείωση του καπνίσματος, όπως φόρους κατανάλωσης, απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους ή απαγόρευση της διαφήμισης.
Για τον Δρ Fal, εάν ένας καπνιστής δεν επηρεάζεται από τα μέτρα πολιτικής ή τη βοήθεια ενός γιατρού, ή μια θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης ή ψυχοθεραπεία δεν απέδωσε, μόνο τότε θα πρέπει να δει αυτά τα νέα προϊόντα.
«Το τελευταίο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι η μείωση της βλάβης, καθώς τα προβλήματα [από το κάπνισμα] που ήδη έχετε θα επιβραδυνθούν […] και θα είναι λιγότερο σοβαρή για εσάς η βλάβη από το κάπνισμα», είπε.
Ο Πολωνός καθηγητής ιατρικής τόνισε, ωστόσο, ότι κανένα προϊόν αυτής της νέας ομάδας δεν είναι ακίνδυνο ή ουδέτερο για την ανθρώπινη υγεία.
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εισαγάγαμε τον όρο ‘μείωση της βλάβης’. Δεν λέμε ότι κάποιο από τα προϊόντα που εισάγονται είναι θετικό για την υγεία σας ή ουδέτερο για την υγεία σας. Δεν λέμε κάτι τέτοιο, διότι αυτό δεν θα ήταν αλήθεια», δήλωσε.
Ο Πολωνός εμπειρογνώμονας εξήγησε ότι αν οι κυβερνήσεις θέλουν να επιτύχουν μια κοινωνία χωρίς κάπνισμα, θα πρέπει να ξεκινήσουν από τα νηπιαγωγεία.
«Η εκπαίδευση πρέπει να ξεκινήσει από εκείνους που δεν καπνίζουν ακόμη και που δεν έχουν ακούσει ποτέ για τσιγάρο», είπε.
«Οι άνθρωποι καπνίζουν και κυριολεκτικά θα συνεχίσουν να καπνίζουν έως ότου ξεκινήσουμε μια πολύ σοβαρή, πρωταρχική πρόληψη στη δημόσια υγεία, η οποία ξεκινά με τη βασική εκπαίδευση στο κατώτερο επίπεδο- από το νηπιαγωγείο», πρόσθεσε.
Το ζήτημα της φορολογίας
Για τον κεντροδεξιό ευρωβουλευτή Aldo Patriciello (Forza Italia/EPP), τα νέα προϊόντα νικοτίνης και καπνού είναι ένα ουσιαστικό εργαλείο για να μπορέσουν οι καπνιστές να κόψουν το κάπνισμα.
«Αυτό είναι κάτι που αναγνωρίστηκε ήδη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην έκθεσή του για το σχέδιο της Ευρώπης για την καταπολέμηση του καρκίνου», δήλωσε στη EURACTIV Ιταλίας.
Είπε ότι η νικοτίνη είναι εθιστική, αλλά δεν είναι αυτή που προκαλεί τον καρκίνο.
«Έτσι, οποιαδήποτε ρύθμιση σχετικά με τα προϊόντα πρέπει να αναγνωρίζει τον ρόλο μείωσης της βλάβης που μπορούν να έχουν τα νέα προϊόντα νικοτίνης και να ωθήσει τους καπνιστές που δεν κατάφεραν να κόψουν το κάπνισμα όλα αυτά τα χρόνια, να δοκιμάσουν αυτή την εναλλακτική λύση», είπε.
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει πλαίσιο ειδικών φόρων κατανάλωσης σε επίπεδο ΕΕ, όπως υπάρχει για τα παραδοσιακά προϊόντα καπνού. Η κατάσταση στην ενιαία αγορά της ΕΕ είναι αρκετά κατακερματισμένη, καθώς τα κράτη μέλη φορολογούν τα ηλεκτρονικά υγρά και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού με διαφορετικούς συντελεστές.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημοσιεύσει σύντομα την πρότασή της για την οδηγία για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης καπνού (TED), με πολλούς να προβλέπουν την επιβολή ειδικού φόρου κατανάλωσης σε ολόκληρη την ΕΕ για τα νέα προϊόντα καπνού.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η βαριά φορολογία θα έχει ως αποτέλεσμα οι καπνιστές να μην στραφούν σε νέα προϊόντα. Άλλοι επιμένουν ότι μια τέτοια κίνηση είναι απαραίτητη, θεωρώντας ότι η βλάβη παραμένει βλάβη και, επομένως, η φορολογία είναι ένα εργαλείο για να αποτραπεί η κατανάλωση αυτών των προϊόντων, ιδίως από τους νέους.
Ο Riccardo Polosa, καθηγητής Εσωτερικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Κατάνια, δήλωσε ότι είναι «σοβαρό λάθος» να βάζουμε τον καπνό καύσης και τα νέα προϊόντα στο ίδιο κουτί.
«Αυτό οδηγεί σε μια πολύ συγκεκριμένη επικοινωνιακή πορεία, η οποία δεν διαφοροποιεί τη βλάβη που προκαλούν τα τσιγάρα από εκείνη των εναλλακτικών προϊόντων μεταφοράς νικοτίνης, τα οποία αναγνωρίζεται πλέον ότι είναι κατά 95% λιγότερο επιβλαβή από τα προϊόντα καύσης», δήλωσε στη EURACTIV Ιταλίας.
Ο Polosa, που είναι επίσης ιδρυτής του ερευνητικού κέντρου CoEHAR για τη μείωση της βλάβης του καπνίσματος, εξήγησε ότι όλο αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παραπληροφόρηση.
Ο Ιταλός καθηγητής ανέφερε ως παράδειγμα στοιχεία από τη γαλλική ένωση καταναλωτών ηλεκτρονικών τσιγάρων, σύμφωνα με τα οποία το 2022 σχεδόν οκτώ στους δέκα Γάλλους δεν γνώριζαν ότι το άτμισμα είναι λιγότερο επικίνδυνο από το κλασικό κάπνισμα και ότι «πιστεύουν λανθασμένα ότι η νικοτίνη είναι καρκινογόνος».
Προστασία των νέων
Ένα άλλο ευαίσθητο στοιχείο της ανόδου των νέων προϊόντων καπνού είναι ο αντίκτυπός τους στους νέους. Πολλοί έχουν εκφράσει τον φόβο τους ότι αν δεν ληφθούν αυστηρά μέτρα, μπορεί να προκύψει μια νέα γενιά εξαρτημένων από τη νικοτίνη -κυρίως νέων-.
«Είμαι ένθερμος υποστηρικτής μιας πολιτικής μείωσης της βλάβης, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα υποστηρίξω οποιαδήποτε ιδέα μείωσης της βλάβης να είναι ταυτόχρονα διαθέσιμη σε εκείνους που δεν την χρειάζονται αφού δεν χρησιμοποιούν καν τα παλιά πολύ επιβλαβή προϊόντα», δήλωσε ο Δρ Fal.