Τα σχέδια της ΕΕ ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου, αγωγούς και τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου στα δυτικά Βαλκάνια θα επιφέρουν οικονομικούς κινδύνους και κινδύνους για την ασφάλεια της περιοχής και θα θέσουν σε αμφισβήτηση την ενεργειακή μετάβαση, σύμφωνα με έρευνα των Global Energy Monitor και Bankwatch.
Το 2021, οι έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων -Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία- κατανάλωσαν μόλις 3,7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου ή το 4% αυτού που κατανάλωσε η Γερμανία το ίδιο έτος.
Όμως, οι προτάσεις για την επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου στην περιοχή, που υποστηρίζονται από την ΕΕ και τις ΗΠΑ, θα εξέθεταν την περιοχή σε ασταθείς διακυμάνσεις των τιμών και ελλείψεις φυσικού αερίου που μαστίζουν μεγάλο μέρος της Ευρώπης μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Η Pippa Gallop, σύμβουλος για θέματα ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στο Bankwatch, δήλωσε: «Οι υποδομές ορυκτού φυσικού αερίου που κατασκευάζονται τώρα θα αποτελέσουν βάρος για τα δυτικά Βαλκάνια. Είτε θα αυξήσουν την εξάρτηση από τις εισαγωγές και τον εγκλωβισμό στα ορυκτά καύσιμα, είτε θα καταλήξουν ως περιττά περιουσιακά στοιχεία. Αν η ΕΕ και οι τράπεζές της έχουν μάθει κάτι από τα πρόσφατα προβλήματα εφοδιασμού, πρέπει να σταματήσουν να πλασάρουν το ορυκτό αέριο στην περιοχή».
Οι κρούσεις αυτές έρχονται λίγο μετά τις ανανεωμένες προειδοποιήσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία δήλωσε ότι δεν πρέπει να κατασκευαστούν νέες υποδομές ορυκτών καυσίμων για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
Ο Robert Rozansky, αναλυτής ερευνών στο Global Energy Monitor, δήλωσε: «Οι χώρες σε όλο τον κόσμο επανεξετάζουν τα σχέδιά τους ώστε να εισάγουν αυτό το ευμετάβλητο, βρώμικο καύσιμο εν μέσω της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης. Εάν τα δυτικά Βαλκάνια προχωρήσουν στην κατασκευή νέων υποδομών φυσικού αερίου, το μόνο που θα κάνουν είναι να δυσκολέψουν τη μετάβαση σε καθαρή, εγχώρια και οικονομικά προσιτή ενέργεια».
Αρκετά μεγάλα έργα φυσικού αερίου βρίσκονται σε εξέλιξη στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των δύο πρώτων τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου που σχεδιάζονται στην περιοχή, στο Μαυροβούνιο και την Αλβανία. Οι οργανισμοί δήλωσαν ότι «αυτό θα αυξήσει την έκθεση σε μια σφιχτή, ασταθή αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου με πάνω από 0,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα δυναμικότητας επαναεριοποίησης».
Επιπλέον, ένας σχεδιαζόμενος νέος αγωγός φυσικού αερίου μήκους 2.715 χιλιομέτρων θα διοχετεύσει φυσικό αέριο στα δυτικά Βαλκάνια από την Ελλάδα, την Κροατία και άλλες γειτονικές χώρες.
Η περιοχή είναι γνωστή για το σημαντικό δυναμικό της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, κάτι που τα σχέδια υποδομών φυσικού αερίου θα υπονομεύσουν. Αυτό θα μπορούσε επίσης να εισάγει νέα εμπόδια για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ένταξη στην ΕΕ, καθώς έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις της Συνθήκης για την Ενεργειακή Κοινότητα και τις προσπάθειες της ΕΕ για πράσινη ενέργεια.
Επί του παρόντος, τα δυτικά Βαλκάνια αντλούν μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους από την υδροηλεκτρική ενέργεια και τον άνθρακα, με τον τελευταίο να φαίνεται ότι θα καταργηθεί σταδιακά. Η Αλβανία, το Κόσοβο και η Βόρεια Μακεδονία χρησιμοποιούν ελάχιστα φυσικό αέριο και δεν διαθέτουν σήμερα υποδομές εισαγωγής.
«Καθώς οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων παλεύουν με τις ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας, τις φιλοδοξίες για μηδενική κατανάλωση και τις φιλοδοξίες τους να ενταχθούν στην ΕΕ, η κατασκευή νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου και δικτύων φυσικού αερίου θα ήταν ένα βήμα προς τα πίσω», σημειώνει η έκθεση.