Αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία σύμφωνα με την έκθεση του Γιάννη Στουρνάρα, καθώς παρά τις έντονες πληθωριστικές πιέσεις και την επιδείνωση του διεθνούς περιβάλλοντος το 2022 διατήρησε την αναπτυξιακή της δυναμική, καταγράφοντας ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 5,9%, ποσοστό που είναι σημαντικά υψηλότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ θετικές είναι και οι προοπτικές για το 2023 καθώς η Τράπεζα Της Ελλάδας «βλέπει» ανάπτυξη 2,2% αλλά και υποχώρηση του πληθωρισμού στο 4,4%.
Δεν λείπουν ωστόσο οι προκλήσεις ενόψει, επεσήμανε ο κ. Στουρνάρας, με την ΤτΕ να καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι από το ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον, ενώ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς μια παρατεταμένη ενδεχόμενη αβεβαιότητα ως αποτέλεσμα των επερχόμενων εκλογών και η επιστροφή σε ξεπερασμένες πολιτικές θα υπονομεύσουν την μεταρρυθμιστική προσπάθεια.
Μηδενισμός του ελλείμματος του 2022 – Ανάπτυξη και πληθωρισμός το 2023
Παρά τις αντίξοες διεθνείς συνθήκες και το δυσμενές μακροοικονομικό περιβάλλον η Ελλάδα κατάφερε τη διετία 2021-22 να επιτύχει μια από τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές προσαρμογές στην Ευρώπη και να καταγράψει σωρευτικά τη μεγαλύτερη αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους, το οποίο επέστρεψε σε επίπεδα κάτω από τα προπανδημικά. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, μάλιστα, το πρωτογενές έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ για το 2022 εκτιμάται ότι σχεδόν θα μηδενιστεί ενισχύοντας τη δημοσιονομική αξιοπιστία της χώρας, και φέρνοντας την ένα βήμα πιο κοντά στην επενδυτική βαθμίδα.
Για το 2023, η ΤτΕ εκτιμά πως το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προβλέπεται να μειωθεί τόσο ως απόλυτο μέγεθος όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ, αν και θα παραμείνει σε υψηλό επίπεδο. Η αναμενόμενη αποκλιμάκωση των τιμών της ενέργειας σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της εγχώριας καταναλωτικής δαπάνης θα επιδράσουν ανασχετικά στις εισαγωγές αγαθών ενώ παράλληλα, η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας – έστω και με επιβραδυνόμενο ρυθμό – θα έχει θετική επίδραση στις ελληνικές εξαγωγές αγαθών.
Όσον αφορά στην ανάπτυξη η Τράπεζα της Ελλάδας κάνει λόγο για 2,2% για το 2023, πολύ πάνω από το μέσο όρο της ευρωζώνης, αλλά σαφώς χαμηλότερο έναντι του 2022. Η κατανάλωση και ιδιαίτερα οι επενδύσεις θα συνεχίσουν να συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη, ενώ ο τομέας του τουρισμού παρουσιάζει και εφέτος θετικές προοπτικές, παρά τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα.
Επιπλέον, οι εκτιμήσεις στην έκθεση του διοικητή της ΤτΕ επισημαίνουν πως ο γενικός πληθωρισμός, αν και θα παραμείνει σε σχετικώς υψηλά επίπεδα, αναμένεται να αποκλιμακωθεί σημαντικά το 2023 στο 4,4%, αντανακλώντας την αναμενόμενη κάμψη των τιμών της ενέργειας, καθώς και την αρνητική επίδραση της βάσης σύγκρισης.
Οι προκλήσεις και οι κίνδυνοι
Ωστόσο, και παρά τα θετικά σημάδια στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, ο κ. Στουρνάρας δεν παρέλειψε να υπενθυμίσει το διεθνές περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούμαστε, το οποίο έχει και άμεση σχέση με την πραγμάτωση αυτών των εκτιμήσεων.
Πιο συγκεκριμένα, οι υποβόσκοντες κίνδυνοι αφορούν στην επιδείνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος λόγω δυσμενών γεωπολιτικών εξελίξεων, σε υψηλότερο και πιο επίμονο πληθωρισμό, μια ενδεχόμενη παρατεταμένη εκλογική περίοδο, που θα επέτεινε την πολιτική αβεβαιότητα, σε χαμηλότερο του αναμενομένου ρυθμού απορρόφησης των κονδυλίων του NGEU, σε διακοπή της υλοποίησης μεταρρυθμίσεων ή η αντιστροφή παλαιότερων μεταρρυθμιστικών αλλαγών, με αρνητικές επιπτώσεις στην ενίσχυση της παραγωγικότητας της οικονομίας και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, και στην εμφάνιση μιας νέας γενιάς NPLs, λόγω της αύξησης των επιτοκίων και των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης, μετά τη σταδιακή κατάργηση των μέτρων κρατικής στήριξης.
Ως προς τα δημόσια οικονομικά, υπογράμμισε pvw οι αυξημένες δημοσιονομικές προκλήσεις απαιτούν δημοσιονομική σύνεση και υπευθυνότητα ενώ σε ένα περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων, η προσήλωση στην αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας εξακολουθεί να είναι κρίσιμης σημασίας.
Ιδιαίτερα για τον ελληνικό τραπεζικό τομέα, αν και έχει να επιδείξει ισχυρά σημάδια ανθεκτικότητας, η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής και η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την πιστωτική επέκταση προς τον ιδιωτικό τομέα το 2023.
Προτάσεις πολιτικής
Για την αντιμετώπιση των ανωτέρων κινδύνων ο Γιάννης Στουρνάρας σκιαγράφησε τις προτάσεις πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδας, καθώς η ανάγκη υλοποίησης των πληθωριστικών στόχων του 2% μεσοπρόθεσμα, καθιστούν αναπόφευκτη την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, ενώ ταυτόχρονα η τρέχουσα οικονομική συγκυρία απαιτεί συμπληρωματικότητα μεταξύ της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής. Ειδικότερα, ο κ. Στουρνάρας επεσήμανε πως υπό τις παρούσες συνθήκες, οποιαδήποτε μέτρα στήριξης θα πρέπει να χρηματοδοτούνται από την αξιοποίηση του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου και να είναι: προσωρινά, στοχευμένα και προσαρμοσμένα στην ανάγκη αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης και στην παροχή κινήτρων για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.
Επιπλέον, σημειώθηκε πως ο σχεδιασμός ενός συνεκτικού και αξιόπιστου μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου κρίνεται απαραίτητος σε μια εποχή με αυξημένες αβεβαιότητες. Συνεπώς, σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα, η αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και η διαμόρφωση νέων, αξιόπιστων δημοσιονομικών κανόνων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα συνολικά της ευρωζώνης έναντι μελλοντικών διαταραχών.
Για το ζήτημα της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας ο κ. Στουρνάρας πως αποτελεί πολύ σημαντικό στόχο για την οικονομική πολιτική το επόμενο διάστημα, συνεπώς καθίσταται απαραίτητη η επίτευξη διατηρήσιμων πρωτογενών πλεονασμάτων μεσοπρόθεσμα της τάξεως του 2% του ΑΕΠ.
Όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας οι παραγωγικές επενδύσεις και η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της οικονομίας, τη συνολική παραγωγικότητα και το δυνητικό προϊόν, ενώ η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει να συνεχιστεί, διατηρώντας συγκρατημένες τις μισθολογικές αυξήσεις.
Το «καμπανάκι» για τις εκλογές
Ο κ. Στουρνάρας, ωστόσο, εξέπεμψε «σήμα κινδύνου» δεδομένου ότι το 2023 είναι χρονιά εθνικών εκλογών, κι ως εκ τούτου απαιτείται σύνεση και υπευθυνότητα των πολιτικών δυνάμεων, καθώς και στήριξη των εθνικών οικονομικών στόχων, ώστε να διατηρηθεί το κλίμα εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Ο διοικητής της ΤτΕ επεσήμανε την ανάγκη οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να συμφωνήσουν στην υλοποίηση βασικών δεσμεύσεων της οικονομικής πολιτικής, ώστε να διαφυλαχθούν όσα έχει επιτύχει η ελληνική οικονομία την τελευταία δεκαετία και οι θυσίες της προηγούμενης περιόδου, προς όφελος των επόμενων γενεών.
Ο κ. Στουρνάρας τόνισε πως η Ελλάδα έχει την ιστορική ευκαιρία να ολοκληρώσει το μετασχηματισμό της οικονομίας της, καθιστώντας την πιο ανθεκτική έναντι μελλοντικών κρίσεων και συγκλίνοντας προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Επεσήμανε πως η εμπειρία από τη δεκαετή κρίση χρέους, η εμπέδωση της αξίας της δημοσιονομικής υπευθυνότητας και η αναγνώριση των ωφελειών από την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων έχουν συμβάλει στην ωρίμανση της ελληνικής κοινωνίας, βοηθώντας την να κατανοήσει το νέο διεθνές οικονομικό περιβάλλον.
Καταληκτικά, υπογράμμισε πως η πολιτική βούληση για δημοσιονομική υπευθυνότητα και εφαρμογή αξιόπιστων μεταρρυθμιστικών πολιτικών είναι παράγοντας που βοηθά στη μετατροπή των κρίσεων σε ευκαιρίες, ώστε η χώρα να ξεπεράσει οριστικά τις διαχρονικές αδυναμίες της, να μετασχηματιστεί σε μια σύγχρονη, βιώσιμη, εξωστρεφή και ανταγωνιστική οικονομία και να επιδείξει προσαρμοστικότητα και αντοχή σε ένα ιδιαίτερα αβέβαιο διεθνές περιβάλλον.