Πολύς λόγος έχει γίνει τελευταία τόσο για την απο- παγκοσμοποίηση όσο και για την απο- δολαριοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας. Οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας και άλλων αυταρχικών καθεστώτων και η διαρκής ένταση με την Κίνα έχουν όντως ωθήσει κάποιες οικονομίες στο να χρησιμοποιήσουν τις διεθνείς συναλλαγές το γιουάν και άλλα νομίσματα αντί του δολαρίου.
Αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός πως ο κόσμος ολόκληρος έχει καρφωμένο το βλέμμα του στο τι θα κάνει η Federal Reserve στο μέτωπο των επιτοκίων και στο εάν η αμερικανική οικονομία θα διολισθήσει τελικά σε ύφεση. Περισσότερο από όλους για τις εξελίξεις στη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ αγωνιά η Ευρώπη, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή της η Wall Street Journal.
Διαφορετικοί δρόμοι, αλλά όχι για πολύ
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προσπάθησε να χαράξει ένα διαφορετικό μονοπάτι από τη Federal Reserve στις αρχές του προηγούμενου έτους, κρατώντας τα επιτόκια χαμηλά ενώ η αμερικανική αρχή προχωρούσε σε επιθετικές αυξήσεις. Όταν το ευρώ άρχισε να υποχωρεί επικίνδυνα έναντι του δολαρίου, οι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας άλλαξαν ρότα υπό τον φόβο ακόμη πιο εκρηκτικού εισαγόμενου πληθωρισμού σε αγαθά, όπως η ενέργεια, που αποτιμώνται σε δολάριο.
Η πρόκληση τώρα είναι ακριβώς αντίθετη. Οι αξιωματούχοι της Fed έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι θα παγώσουν τις αυξήσεις των επιτοκίων τον Ιούνιο, καθώς θέλουν να δουν ποιος είναι ο αντίκτυπος των υψηλών επιτοκίων (τα αμερικανικά είναι ήδη στο 5%) στην οικονομία. Αν όντως αποφύγουν μία νέα αύξηση επιτοκίων, θα είναι πιο δύσκολο και για την ΕΚΤ να προβεί σε μία αύξηση λίγες ημέρες αργότερα, παρά τον επίμονα υψηλό πληθωρισμό.
«Το δολάριο όντως διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στην παγκόσμια οικονομία» σχολιάζει στη WSJ ο Μόρις Όμπστφιλντ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ. «Η ρητορική από την ΕΚΤ έδειξε ανησυχία για την ισοτιμία».
Τι τρέχει με το ευρώ; Σε χαμηλά τριών ετών η χρήση του σε διεθνείς συναλλαγές
Η κυριαρχία του δολαρίου
Ενώ η αμερικανική οικονομία καλύπτει το 1/4 του παγκόσμιου προϊόντος και λίγο περισσότερο από 10% του παγκόσμιου εμπορίου, περίπου το ήμισυ των παγκόσμιων εμπορικών συναλλαγών πραγματοποιούνται σε δολάρια. Μάλιστα το αμερικανικό νόμισμα χρησιμοποιείται σχεδόν στο 90% των συναλλαγών σε ξένο νόμισμα, ενώ έχει και μερίδιο 60% στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα. Μπορεί το τελευταίο ποσοστό να είναι μειωμένο σε σχέση με το 72% που ίσχυε πριν από δύο δεκαετίες, αλλά και πάλι είναι εξαιρετικά σημαντικό, αν αναλογιστεί κανείς πόσα έχουν αλλάξει στην παγκόσμια χρηματοοικονομική και γεωπολιτική σκηνή.
Η κυριαρχία αυτή του δολαρίου σημαίνει ότι τα αμερικανικά επιτόκια έχουν αντίκτυπο σε ξένες οικονομίες με πολλούς τρόπους. Μπορούν να πυροδοτήσουν εκροές κεφαλαίων, να αυξήσουν το κόστος δανεισμού, να οδηγήσουν σε υποτίμηση των τοπικών νομισμάτων.
Ο αντίκτυπος στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, όπως έχει δείξει έρευνα της ΕΚΤ, οι περίοδοι νομισματικής σύσφιξης της Fed από το 1991 έως το 2019 περιόρισαν τη βιομηχανική παραγωγή, έπληξαν τις τιμές των μετοχών, έβαλαν φρένο στα επιχειρηματικά δάνεια και επιβάρυναν το εμπόριο. Αντιθέτως οι κινήσεις της ΕΚΤ δεν είχαν παρά ελάχιστο αντίκτυπο στις ΗΠΑ.
Επιστρέφοντας στο σήμερα, το εάν η ΕΚΤ θα συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια, εξαρτάται εν πολλοίς από το εάν η Fed έχει σπρώξει την αμερικανική οικονομία προς την ύφεση. Για την Ευρώπη οι εξαγωγές – ειδικά προς τις ΗΠΑ – υπήρξαν μία απροσδόκητη και σπάνια πηγή δύναμης για την οικονομία όσο ο πόλεμος στην Ουκρανία έτρωγε την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Το εμπόριο αγαθών ανάμεσα σε Ε.Ε. και ΗΠΑ ανήλθε στα 86 δισ. δολάρια τον Μάρτιο, αυξημένο κατά 8% σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα. Αν οι ΗΠΑ παγιδευτούν σε ύφεση τους επόμενους μήνες, οι αμερικανικές εισαγωγές θα μειωθούν και αυτό θα αφαιρέσει ένα στήριγμα από την ευρωπαϊκή οικονομία. Η ΕΚΤ δεν θα έχει πια πολλά περιθώρια νομισματικής σύσφιξης.