Η ΕΕ μεταρυθμίζει το ταμείο όπλων για την Ουκρανία με τέτοιο τρόπο ώστε να δώσει κίνητρα για κοινές ευρωπαϊκές προμήθειες και να εφαρμόσει αυστηρότερους κανόνες αποζημιώσεων, αλλά και με στόχο να ληφθούν υπόψη οι εθνικές διμερείς συνεισφορές προς την εμπόλεμη χώρα, σύμφωνα με εσωτερικό σημείωμα της ΕΕ που κυκλοφόρησε στα κράτη μέλη του μπλοκ και έχει στην κατοχή του το Euractiv.
«Προκειμένου να ενθαρρυνθούν μεγαλύτερες παραγγελίες, η συμμετοχή σε κοινές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες προμηθειών θα πρέπει να ενθαρρυνθεί με την παροχή οικονομικών κινήτρων, που θα λαμβάνουν τη μορφή αποζημιώσεων από το UAF [Ταμείο Βοήθειας για την Ουκρανία]», αναφέρει το non-paper που συντάχθηκε από τη διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ (ΕΥΕΔ).
«Ειδικά οικονομικά κίνητρα θα μπορούσαν επίσης να δοθούν για κοινές πρωτοβουλίες προμηθειών που φέρνουν σε επαφή ευρωπαίους και ουκρανούς εταίρους της αμυντικής βιομηχανίας, δηλαδή κοινοπραξίες, όπως με την εφαρμογή υψηλότερου ποσοστού επιστροφής (μπόνους)», αναφέρεται.
Ταυτόχρονα, «με αυξημένη εστίαση στις κοινές ευρωπαϊκές προμήθειες, οι επιστροφές για παραδόσεις από αποθέματα και από μονομερείς προμήθειες θα καταργηθούν σταδιακά, λαμβάνοντας υπόψη τους πιθανούς χρόνους παράδοσης των παραδόσεων μέσω κοινών προμηθειών και ενόψει των επειγουσών, βραχυπρόθεσμων αναγκών της Ουκρανίας σε υλικό», προσθέτει.
Η νέα ώθηση έρχεται μετά την αναβολή από τους ηγέτες της ΕΕ της συμφωνίας για την συμπλήρωση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη (ΕΜΕ), ο οποίος είναι ο μηχανισμός χρηματοδότησης εκτός προϋπολογισμού που χρησιμοποιείται για την αποζημίωση των κρατών μελών που προσφέρουν όπλα στην Ουκρανία.
Τότε, ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ -ιδίως η Γερμανία και η Γαλλία- ζήτησαν να αλλάξουν οι λεπτομέρειες του ταμείου ώστε από μια προσέγγιση που βασίζεται μόνο σε κίνητρα για την εξάντληση των εθνικών αποθεμάτων να μετατραπεί σε μια προσέγγιση που βασίζεται στις προμήθειες.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ ήλπιζαν ότι οι ηγέτες της ΕΕ θα ξεκλείδωναν τουλάχιστον 5 δισ. ευρώ για την αναπλήρωση του ΕΤΠ που προορίζεται για την Ουκρανία, από τα 20 δισ. ευρώ που είχαν αρχικά κατατεθεί.
Μέχρι στιγμής, συνολικά 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ από το ΕΤΠ διατέθηκαν για στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία και το ίδιο το ταμείο άδειασε για να συμπληρωθεί αργότερα.
«Η Ρωσία επενδύει σημαντικές προσπάθειες για την αύξηση της αμυντικής βιομηχανικής παραγωγής και την ανασυγκρότηση των μάχιμων μονάδων», αναφέρει το έγγραφο της ΕΕ.
«Δεδομένης της εξάρτησης της Ουκρανίας από την εξωτερική στήριξη, οι επιλογές που θα κάνουν τα κράτη μέλη και οι εταίροι της ΕΕ κατά την προσεχή περίοδο είτε θα επιτρέψουν στην Ουκρανία να προοδεύσει αποφασιστικά είτε θα υπονομεύσουν σοβαρά την ικανότητά της να αντισταθεί», αναφέρεται.
«Η συνεχιζόμενη στρατιωτική στήριξη μέσω της UAF αποτελεί κεντρικό στοιχείο των δεσμεύσεων της ΕΕ για την ασφάλεια της Ουκρανίας και ενισχύει τις ευρύτερες προσπάθειες των Συμμάχων και των εταίρων να στηρίξουν στρατιωτικά την Ουκρανία», προστίθεται.
Συζήτηση για τη μεταρρύθμιση
Σύμφωνα με το εσωτερικό σημείωμα, το μελλοντικό Ταμείο Βοήθειας για την Ουκρανία (UAF) θα βασίζεται σε «δύο κύριους ευρωπαϊκούς πυλώνες» που θα χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του ΕΜΕ, συμπληρωματικά προς τη διμερή βοήθεια που παρέχουν τα κράτη μέλη της ΕΕ, αξιοποιώντας στο έπακρο τις συλλογικές μας προσπάθειες».
Το κονδύλιο για την Ουκρανία στο πλαίσιο του ΕΜΕ θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί την παροχή φονικού και μη φονικού εξοπλισμού στην Ουκρανία, αλλά στο εξής με την πρόβλεψη ότι αυτή θα προέρχεται μόνο «μέσω κοινών προμηθειών μέσω της ευρωπαϊκής βιομηχανίας», αναφέρεται στο κείμενο.
Θα συνεχίσει επίσης να χρηματοδοτεί το πρόγραμμα «εκπαίδευσης και εξοπλισμου» για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής αποστολής της ΕΕ για την Ουκρανία (EUMAM).
Με αυτό, η νέα πρόταση της ΕΕ συντάσσεται με τις γαλλικές και τις γερμανικές προτάσεις μεταρρύθμισης, χωρίς να αποκλείεται το αίτημα του Βερολίνου να λαμβάνονται υπόψη οι άμεσες συνεισφορές κατά τον υπολογισμό των εθνικών συνεισφορών στο ΕΜΕ.
Αρχική γερμανική πρόταση
Η ιδέα της Γερμανίας για τη μεταρρύθμιση στόχευε αφενός στο να λαμβάνεται υπόψη στο μελλοντικό ειδικό ταμείο για την Ουκρανία η η διμερής και σε είδος στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, και αφετέρου στο να γίνει ταχύτερη η διαδικασία λήψης αποφάσεων για την έγκριση της κατανομής των χρημάτων του ΕΜΕ για την Ουκρανία.
Σύμφωνα με την ανάγνωση του Βερολίνου, εάν -για παράδειγμα- οι διμερείς προσφορές της Γερμανίας προς την Ουκρανία ανέρχονται στο ίδιο οικονομικό επίπεδο με τη συνεισφορά της στο ΕΜΕ, τότε θα τοποθετούσε μόνο τη διαφορά μεταξύ των δύο στο ταμείο του ΕΜΕ. Με αυτόν τον τρόπο, η συνεισφορά του Βερολίνου στο κοινό κονδύλι θα μειωνόταν.
Κατά συνέπεια, θα μειωνόταν και η οικονομική συνεισφορά του Βερολίνου στη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, καθώς θα πλήρωνε πλέον μόνο μία φορά.
«Τα κράτη μέλη της ΕΕ, τα οποία συνεισφέρουν σε υψηλό επίπεδο στρατιωτικής βοήθειας, δεν θα πρέπει να τιμωρηθούν γι’ αυτό», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, τασσόμενος υπέρ της Γερμανίας.
Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανακοίνωσε ότι το Βερολίνο θα δαπανήσει περισσότερα από 7 δισεκατομμύρια ευρώ σε διμερή βοήθεια προς την Ουκρανία φέτος.
«Η Γερμανία θέλει οι συνεισφορές της σε είδος να αποτελούν μέρος της συνεισφοράς του ΕΜΕ, αλλά τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν διαφορετική άποψη σχετικά με αυτό», δήλωσε ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
«Ο Σολτς έχει το δικαίωμα να αισθάνεται απογοητευμένος, δεδομένου ότι η Γερμανία σε διμερές επίπεδο είναι ο μεγαλύτερος [ευρωπαϊκός] χρηματοδότης της Ουκρανίας», δήλωσε ένας τρίτος διπλωμάτης της ΕΕ.
«Η Γερμανία δεν χρειάζεται το ΕΜΕ, αλλά για άλλα, μικρότερα κράτη μέλη είναι ένα σημαντικό μέσο για να συμβάλουν στη χρηματοδότηση της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία», είπαν, προσθέτοντας ότι ορισμένα από αυτά «απλώς δεν θα ήταν σε θέση να δώσουν οποιαδήποτε στήριξη».
Ωστόσο, η γερμανική προσέγγιση αμφισβητεί την ιδέα της αλληλεγγύης του ΕΜΕ, όπου κάθε κράτος μέλος της ΕΕ συνεισφέρει ανάλογα με το ΑΕΠ του, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη πόσα κερδίζει πίσω.
«Αυτό θα ήταν, εκ των πραγμάτων, το τέλος του ΕΜΕ», δήλωσε ένας τέταρτος διπλωμάτης της ΕΕ στο Euractiv.
Αυστηρότερους όρους αποζημίωσης
Ενώ επανασχεδιάζει τις αρχικές γερμανικές προτάσεις μεταρρύθμισης, η πρόταση της ΕΕ εξετάζει επίσης τη γαλλική έκκληση να συμπεριληφθεί ως μέρος της συμφωνίας μια ρήτρα «αγοράς ευρωπαϊκών προϊόντων», σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί η ικανότητα παραγωγής όπλων του μπλοκ που αποτελεί πάγιο γαλλικό αίτημα.
Το νέο σύστημα επιστροφής χρημάτων θα προβλέπει όλα τα κράτη μέλη να πληρώνουν ουσιαστικά για τις πρόσφατες αγορές όλων των χωρών, οι οποίες στη συνέχεια αποστέλλονται στην Ουκρανία.
Η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ προτείνει επίσης την αυστηροποίηση των κανόνων για την επιστροφή χρημάτων.
Το νέο ταμείο θα πρέπει «να επιτρέπει βελτιωμένες ρυθμίσεις διακυβέρνησης, όπως ο καθορισμός ενός ποσοστού αποζημίωσης για τις κοινές προμήθειες και η αξιοποίηση της δυνατότητας συμψηφισμού, σε ένα δεδομένο έτος, της αξίας της στήριξης που παρέχεται και ανατίθεται από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της διευκόλυνσης με τις οικονομικές συνεισφορές τους που καταβάλονται για τη βοήθεια στήριξης προν την Ουκρανία, σύμφωνα με τους κανόνες εφαρμογής της διευκόλυνσης και την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης».
«Οι επιστροφές θα πρέπει να υπόκεινται σε αυστηρότερους όρους, και συγκεκριμένα στη χρήση της λογιστικής αξίας απογραφής ως μοναδικής μεθοδολογίας αποτίμησης για τη στήριξη που παρέχεται από τα αποθέματα», αναφέρει η πρόταση της ΕΕ.
Προβλήματα με τα χρήματα
Στο έγγραφό της, η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ πιέζει επίσης για μια συμφωνία σχετικά με την συμπλήρωση του ΕΜΕ κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ «το συντομότερο δυνατό», ώστε να εξασφαλιστεί στην Ουκρανία μια μεσοπρόθεσμη προοπτική.
Αρχικά είχε καταθέσει πρόταση για αναπλήρωση 20 δισ. ευρώ, αλλά τα μεγαλύτερα κράτη μέλη ήταν απρόθυμα να επενδύσουν τόσα πολλά στο ταμείο χωρίς να έχουν πρώτα καθοριστεί οι νέες λεπτομέρειες.
Η εκταμίευση κονδυλίων της ΕΕ προς την Ουκρανία έχει επίσης μπλοκαριστεί από την Ουγγαρία, η οποία έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί τη χορήγηση μιας όγδοης δόσης 500 εκατ. ευρώ του ΕΜΕ στο Κίεβο και έχει μπλοκάρει τη συμφωνία για το πολυετές σχέδιο οικονομικής βοήθειας ύψους 50 δισ. ευρώ που θα κρατήσει τη χώρα στη ζωή.
Το έγγραφο, ωστόσο, επαναλαμβάνει την πρόταση αυτή, αναφέροντας ότι «θα μπορούσαν να προβλεφθούν περαιτέρω συγκρίσιμες ετήσιες αυξήσεις έως το 2027, με βάση τις ουκρανικές ανάγκες και υπό την προϋπόθεση της πολιτικής καθοδήγησης από το Συμβούλιο».
«Η αβεβαιότητα γύρω από την προβλέψιμη και δομημένη παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία θα έχει αντίκτυπο στην Ουκρανία», αναφέρει το non paper.