Καθώς απομένει λίγος χρόνος πριν από τη λήξη των εμπορικών πλεονεκτημάτων πολεμικής περιόδου που χορηγήθηκαν στο Κίεβο, και παρά τη συμβιβαστική συμφωνία που επιτεύχθηκε με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα, οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν να ξαναρχίσουν τις διαπραγματεύσεις για την ενίσχυση των εγγυήσεων κατά των στρεβλώσεων της αγοράς.
Οι πρεσβευτές της ΕΕ συμφώνησαν την Τετάρτη (27 Μαρτίου) να ξεκινήσουν εκ νέου τις διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την περαιτέρω παράταση των μέτρων απελευθέρωσης του εμπορίου με την Ουκρανία έως τον Ιούνιο του 2025, αφού αρκετά κράτη μέλη αντιτάχθηκαν στη συμφωνία που επιτεύχθηκε με τους Ευρωβουλευτές την περασμένη εβδομάδα.
Τα λεγόμενα Αυτόνομα Εμπορικά Μέτρα (ΑΤΜ), τα οποία εισήχθησαν αρχικά το 2022 μετά τη ρωσική εισβολή και πρόκειται να λήξουν τον προσεχή Ιούνιο, αποσκοπούν στη διευκόλυνση των ουκρανικών γεωργικών εξαγωγών προς την ΕΕ με την κατάργηση όλων των εναπομεινάντων δασμών και εμπορικών φραγμών.
Ωστόσο, οι αγρότες -ιδιαίτερα σε γειτονικές χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία- έχουν εκφράσει ανησυχίες για τα φθηνότερα ουκρανικά γεωργικά προϊόντα που πλημμυρίζουν την αγορά της ΕΕ.
Οι διαπραγματευτές της ΕΕ στο Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο είχαν συμφωνήσει στις 20 Μαρτίου να επεκτείνουν τον κατάλογο των εισαγόμενων προϊόντων που θεωρούνται «ευαίσθητα» -συμπεριλαμβανομένων των πουλερικών, των αυγών, της ζάχαρης, της βρώμης, του αραβοσίτου, του πλιγουριού και του μελιού- και να ενεργοποιήσουν αυτόματα μέτρα διασφάλισης εάν ο όγκος των εισαγωγών αυξηθεί πάνω από τον μέσο όρο του 2022-23.
Ωστόσο, ένας συνασπισμός χωρών της ΕΕ, με επικεφαλής τη Γαλλία και την Πολωνία, έκρινε ότι οι εν λόγω εγγυήσεις δεν επαρκούσαν για την προστασία των γεωργών της ΕΕ από την εισροή ουκρανικών γεωργικών προϊόντων και κατάφερε να ασκήσει πιέσεις για πρόσθετες διατάξεις.
Η θέση του Συμβουλίου επεκτείνει τώρα την περίοδο αναφοράς στα προπολεμικά επίπεδα, το δεύτερο εξάμηνο του 2021 – όταν οι ουκρανικές εξαγωγές προς την ΕΕ ήταν χαμηλότερες.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ο συμβιβασμός είναι η τελευταία δυνατή διαμεσολάβηση.
Μια μειοψηφία που μπλοκάρει
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Συμβούλιο της ΕΕ την Τρίτη, ο Γάλλος υπουργός Γεωργίας Marc Fesneau επιβεβαίωσε ότι μια «μειοψηφία αποκλεισμού» χωρών επιδιώκει να ενισχύσει τις εγγυήσεις για την προστασία του γεωργικού τομέα της ΕΕ.
Η Πολωνία πρωταγωνίστησε στη συζήτηση για τα Αυτόνομα Εμπορικά Μέτρα (ΑΤΜ), με τις εντάσεις να αυξάνονται μεταξύ Κιέβου και Βαρσοβίας πολλές φορές εξαιτίας των αποκλεισμών των πολωνών αγροτών, στα σύνορα.
Ο Πολωνός υπουργός Γεωργίας Czesław Siekiersk δήλωσε ότι η Πολωνία και άλλες χώρες της πρώτης γραμμής ήταν «οι πρώτες που πλήρωσαν» τις επιπτώσεις της απελευθέρωσης του εμπορίου με την Ουκρανία, προσθέτοντας ότι η Βαρσοβία θα διατηρήσει την αντίθεσή της στη συμβιβαστική συμφωνία.
Ερωτηθείς εάν οι ενισχυμένες εγγυήσεις θα οδηγήσουν την Πολωνία στην άρση της μονομερούς απαγόρευσης των ουκρανικών γεωργικών εισαγωγών που επιβλήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 – η οποία εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα- ο Siekierski δήλωσε ότι οι συνομιλίες με το Κίεβο βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επανειλημμένα παροτρύνει την Πολωνία να άρει την απαγόρευση, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για παραβίαση των εμπορικών κανόνων της ΕΕ. Μονομερείς εισαγωγικοί περιορισμοί ισχύουν επίσης στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία.
Επόμενα βήματα
Η ΕΕ βρίσκεται υπό χρονική πίεση για να σφραγίσει μια συμφωνία πριν από το τέλος της νομοθετικής περιόδου, η οποία στην πράξη λήγει στα τέλη Απριλίου, μετά την τελευταία συνεδρίαση της ολομέλειας του Κοινοβουλίου.
Η πρόταση θα επιστρέψει τώρα στην Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου, η οποία ηγείται των εργασιών επί του φακέλου στο Κοινοβούλιο, και πρόκειται να συζητηθεί κατά την τελευταία συνεδρίαση της τρέχουσας θητείας, στις 9 Απριλίου.
Εάν οι ευρωβουλευτές της επιτροπής συμφωνήσουν με τα αναθεωρημένα μέτρα, τα εμπορικά οφέλη θα ψηφιστούν στην ολομέλεια και, στη συνέχεια, θα εγκριθούν από το Συμβούλιο της ΕΕ.
Ωστόσο, εάν τα νέα Αυτόνομα Εμπορικά Μέτρα (ΑΤΜ) δεν εγκριθούν πριν από τη λήξη του τρέχοντος καθεστώτος τον Ιούνιο, η ΕΕ θα μπορούσε να επιστρέψει στο προπολεμικό εμπορικό πλαίσιο με την Ουκρανία, τη Ζώνη Βαθέων και Συνολικών Ελεύθερων Συναλλαγών (DCFTA), επαναφέροντας τις ποσοστώσεις και τους δασμούς εισαγωγής.