Η εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης αποτελεί βασική προτεραιότητα, με διάφορες στοχευμένες συστάσεις για τον τρόπο μετασχηματισμού του ενεργειακού τομέα της Ευρώπης, σύμφωνα με έκθεση του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα, η οποία πρόκειται να παρουσιαστεί στους ηγέτες της ΕΕ την Πέμπτη (18 Απριλίου).
Οι εθνικές κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσαν στον Λέτα την εκπόνηση της έκθεσης αυτής και αναμένεται να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική κατεύθυνση της ΕΕ μετά τις εκλογές του Ιουνίου.
Η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας και οι υποδομές της Ευρώπης αποτελούν βασικό σημείο εστίασης, με τον Λέτα να δηλώνει ότι «η ενιαία αγορά ενέργειας μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει το καλύτερο περιουσιακό στοιχείο της Ευρώπης για να εξασφαλίσει την επιτυχία της σε μια νέα παγκόσμια τάξη».
Η έκθεση διατυπώνει συγκεκριμένες συστάσεις οι οποίες, εάν εφαρμοστούν, θα αναδιαμορφώσουν δραματικά τμήματα του ενεργειακού τομέα της Ευρώπης.
Διασυνοριακές κοινές δημοπρασίες για πρόσθετη ενέργεια από ΑΠΕ
Η έκθεση αναφέρει ότι οι γειτονικές χώρες της ΕΕ θα πρέπει να αρχίσουν να διεξάγουν διασυνοριακές δημοπρασίες για πρόσθετη παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), ώστε να επιτευχθεί αποτελεσματικότητα και να μειωθεί το κόστος.
Ενθαρρύνει επίσης τα «διασυνοριακά συστήματα ευελιξίας», στα οποία οι διαχειριστές των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας απευθύνονται σε παραγωγούς γειτονικών χωρών για βοήθεια όταν η τοπική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας είναι υψηλή.
Πολλές φωνές σε όλη την Ευρώπη ζητούν μαζική επέκταση και ενίσχυση των ευρωπαϊκών δικτύων και ο Λέτα παρουσιάζει πώς ο ενισχυμένος ευρωπαϊκός συντονισμός και η χρηματοδότηση μπορούν να συμβάλουν στην υλοποίηση αυτού του οράματος.
Η Ευρώπη διαθέτει ήδη τέσσερις «περιφερειακές ομάδες υψηλού επιπέδου», οι οποίες παρέχουν κάποιο τεχνικό διασυνοριακό συντονισμό. Ο Λέτα υποστηρίζει ότι οι ομάδες αυτές θα πρέπει να «εμπλακούν περισσότερο σε πολιτικό επίπεδο» με εκ περιτροπής προεδρία και ετήσιες συνεδριάσεις.
Ο Λέτα επιθυμεί την ενίσχυση της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» στον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ και προβλέπει «πράσινα ομόλογα» για την εξασφάλιση των απαραίτητων κεφαλαίων μακροπρόθεσμα.
Αναφέρεται επίσης στην ανάγκη για ένα νέο ευρωπαϊκό δίκτυο υδρογόνου.
Ασφάλεια εφοδιασμού: φυσικό αέριο και πυρηνικά καύσιμα
Η έκθεση Λέτα ζητεί μια πιο συστηματική επανεξέταση της ασφάλειας εφοδιασμού της Ευρώπης με φυσικό αέριο, «λαμβάνοντας υπόψιν τις νέες πραγματικότητες της αγοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου».
Με τα προληπτικά μέτρα, όπως η αποθήκευση φυσικού αερίου, να είναι άνισα κατανεμημένα σε όλη την Ευρώπη και τις επακόλουθες «δύσκολες συζητήσεις, ακόμη και διαμάχες», συνιστά στις γειτονικές χώρες της ΕΕ να αναπτύξουν μια «συντονισμένη προσέγγιση» σχετικά με το ποιος θα πληρώσει για τι.
Η έκθεση προειδοποιεί επίσης για τις «αναδυόμενες εξαρτήσεις από τα πυρηνικά καύσιμα».
Παγκόσμιος ανταγωνισμός στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας και κρίσιμες πρώτες ύλες
Σε ό,τι αφορά τις μελλοντικές καθαρές τεχνολογίες της Ευρώπης, ο Λέτα με την έκθεσή του συνιστά προσοχή. Με το βλέμμα στραμμένο στην Κίνα, προειδοποιεί για «τον κίνδυνο δολιοφθοράς ή μη εξουσιοδοτημένης μεταφοράς δεδομένων» και ζητεί μέτρα κυβερνοασφάλειας τα οποία θα πρέπει να «ενσωματώνονται αυστηρά στις προμήθειες για νέες υποδομές ή περιουσιακά στοιχεία παραγωγής».
Επιπλέον, ο Λέτα τονίζει ότι οι πρόσφατες έρευνες της ΕΕ για τις ξένες επιδοτήσεις σε στρατηγικούς τομείς θα πρέπει να συνεχιστούν ώστε «να διασφαλιστεί ότι οι επενδύσεις τρίτων χωρών σε βασικές ενεργειακές υποδομές ή περιουσιακά στοιχεία δεν μπορούν να αποτελέσουν κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη στο μέλλον».
Ο Λέτα αναφέρει ακόμα ότι οι «διεκδικητικές στρατηγικές» της Κίνας κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες της Ευρώπης να διαφοροποιήσει τον εφοδιασμό της με κρίσιμες πρώτες ύλες. Έτσι, η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί στενότερα με «αξιόπιστους εταίρους» όπως οι ΗΠΑ.
Η έκθεση προτείνει επίσης κοινές δράσεις προμηθειών από τις κυβερνήσεις της ΕΕ για την εξασφάλιση κρίσιμων πρώτων υλών.
Πράσινη διπλωματία
Τα μεγάλα διασυνοριακά έργα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της καλής θέλησης με «αξιόπιστους ενεργειακούς εταίρους», υποστηρίζει ο Λέτα. Αναφέρει τη σύνδεση του βορειοαφρικανικού αγωγού φυσικού αερίου και υδρογόνου με την Ιταλία και υποστηρίζει ότι οι 30 και πλέον υποψήφιες χώρες της ΕΕ θα πρέπει να αποκτήσουν έγκαιρη (αλλά σταδιακή) πρόσβαση στην ενιαία αγορά ενέργειας.
Για την Αφρική, η οποία φλερτάρεται όλο και περισσότερο από «άλλους παγκόσμιους παίκτες», η ΕΕ χρειάζεται μια νέα πρόταση, υποστηρίζει ο Λέτα. Αυτή θα πρέπει να βασίζεται στην «τοπική αξία», δημιουργώντας αλυσίδες αξίας «πράσινης βιομηχανίας» που θα συμπληρώνουν την παραδοσιακή εξόρυξη ορυκτών.
Εφαρμογή – ένας νέος Οργανισμός Παράδοσης Καθαρής Ενέργειας
Ο Λέτα ζητά τη δημιουργία μιας νέας εφαρμογής, η οποία θα έχει τέσσερις κύριες αρμοδιότητες: (1) υποστήριξη του υδρογόνου και άλλων εκκολαπτόμενων τεχνολογιών, (2) εκταμίευση επιχορηγήσεων για διασυνοριακά έργα δικτύου, (3) εποπτεία προγραμμάτων επιδότησης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την πυρηνική ενέργεια και (4) λειτουργία ως ενιαίας υπηρεσίας για πιστοποιήσεις και γενική υποστήριξη αδειοδότησης.
Αμοιβαία εμπιστοσύνη αλλά η εθνική κυριαρχία παραμένει
Ενώ ο Λέτα διατυπώνει μια σειρά τεχνικών και πολιτικών προτάσεων, αυτές πρέπει να υποστηρίζονται από μια ενισχυμένη «αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών μελών».
Η έκθεση τονίζει ότι οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να διατηρήσουν το δικαίωμα να επιλέγουν το δικό τους ενεργειακό μείγμα.