Πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε, με συντριπτική πλειοψηφία, 578 υπέρ και 39 κατά υπέρ μιας ολοκληρωμένης έκθεσης για τα μη μεταδοτικά νοσήματα (ΜΜΝ), ένα μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας στην ΕΕ.
Τα μη μεταδοτικά νοσήματα (ΜΜΝ) είναι χρόνιες παθήσεις, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, ο διαβήτης και τα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, τα οποία ευθύνονται για το αδιανόητο ποσοστό του 90% όλων των θανάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συγκεκριμένη έκθεση τονίζει την ανάγκη για μια πολυδιάστατη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των ΜΜΝ, με την πρόληψη να βρίσκεται στο επίκεντρο.
«Πρέπει να αναλάβουμε δράση για να αποτρέψουμε τους πρόωρους θανάτους, να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των πολιτών και να διασφαλίσουμε την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ», είχε δηλώσει ο Έρικ Πούλσεν, Δανός φιλελεύθερος ευρωβουλευτής και εισηγητής του φακέλου, σε σχετικό δελτίο τύπου μετά την ψηφοφορία.
Η σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης
Η έγκαιρη διάγνωση, τα βελτιωμένα προγράμματα ελέγχου και η προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής αποτελούν βασικά στοιχεία στην αντιμετώπιση των ΜΜΝ, ενώ στην έκθεση υπογραμμίζεται καθαρά η επιτακτική ανάγκη της πρόληψης μέσω του ελέγχου βασικών παραγόντων κινδύνου όπως η χρήση καπνού, η καθιστική ζωή, η ανθυγιεινή διατροφή και η περιβαλλοντική ρύπανση.
Σε συνέντευξη του στο Euractiv Ελλάδας, ο Έλληνας Ευρωβουλευτής της ΝΔ (ΕΛΚ), Στέλιος Κυμπουρόπουλος και Αντισυντονιστής εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος της αντίστοιχης έκθεσης της Υποεπιτροπής Δημόσιας Υγείας (SANT) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε ότι η πρόληψη τέθηκε ως «προτεραιότητα» καθώς ο επιπολασμός των ΜΜΝ «με βελτιωμένη προαγωγή της υγείας και πρόληψη μπορεί να μειωθεί έως και κατά 70%».
«Είναι σημαντική η προώθηση και καλλιέργεια μιας κουλτούρας υγιεινού τρόπου ζωής, μέσω εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού. Η ενθάρρυνση της σωματικής δραστηριότητας και η αποθάρρυνση της καθιστικής συμπεριφοράς, ιδίως μεταξύ των νέων και στους χώρους εργασίας, είναι ζωτικής σημασίας», επισήμανε ο Έλληνας Ευρωβουλευτής.
Ερωτηθείς για τον τρόπο αντιμετώπισης των παραγόντων κινδύνου που προκαλούν τα ΜΜΝ, ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος δήλωσε ότι «λόγω της ποικιλομορφίας» των παραγόντων, η στρατηγική αντιμετώπισή τους «απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση που να περιλαμβάνει ένα συνδυασμό παρεμβάσεων πολιτικής και πρωτοβουλιών για τη δημόσια υγεία».
«Η προώθηση του ενεργού τρόπου ζωής ακόμα και μέσω του αστικού σχεδιασμού που δίνει προτεραιότητα στο περπάτημα και την ποδηλασία, μαζί με την διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της οικονομικής προσιτότητας υγιεινών επιλογών διατροφής, μπορεί να αποτελέσουν αποτελεσματικές στρατηγικές», δήλωσε.
Προληπτικό μέτρο και η μείωση βλάβης;
Το Ευρωκοινοβούλιο, με το εν λόγω ψήφισμα, αποφάσισε ουσιαστικά υπέρ των στοχευμένων προληπτικών εξετάσεων για τα άτομα υψηλού κινδύνου, ενώ τονίστηκε και η σημασία της μείωσης των μη διαγνωσμένων ΜΜΝ μέσω προσβάσιμων διαγνωστικών εργαλείων.
«Η ενσωμάτωση προληπτικών μέτρων στα συστήματα πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης για την έγκαιρη διάγνωση και διαχείριση παραγόντων κινδύνου (..) μπορεί να διευκολύνει την έγκαιρη παρέμβαση και να μειώσει την επιβάρυνση τόσων των πολιτών όσο και των συστημάτων υγείας από τα ΜΜΝ», δήλωσε ο Έλληνας Ευρωβουλευτής, Στέλιος Κυμπουρόπουλος στο Euractiv Ελλάδας.
Μια άλλη πολιτική που έχει εγείρει ερωτήματα, αλλά αρχίζει να κερδίζει έδαφος εντός ΕΕ είναι και η μείωση βλάβης, καθώς θεωρείται μια πολιτική άμβλυνσης των επιβλαβών συνηθειών όπως το κάπνισμα, αλλά με έναν ομαλότερο τρόπο αποκοπής από αυτό για τους χρήστες.
Ερωτηθείς για το εάν η μείωση της βλάβης αποτελεί μία από τις βασικές στρατηγικές της ΕΕ για την πρόληψη του καρκίνου, ενός από τα επικρατέστερα ΜΜΝ στην ΕΕ, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του Καρκίνου στην ΕΕ επίσης, ο Έλληνας Ευρωβουλευτής δήλωσε τα εξής:
«Οι στρατηγικές μείωσης οποιασδήποτε βλάβης, που προκαλείται από την κατάχρηση επιβλαβών συνηθειών και του καθημερινού ανθυγιεινού τρόπου ζωής θα πρέπει να είναι στοχευμένες και να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις γενεσιουργούς αιτίες που οδηγούνται οι νέοι σε καταχρήσεις», δήλωσε ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος (ΕΛΚ) χωρίς να απορρίπτει την ιδέα.
Άλλες φωνές στο ΕΚ, όμως, φαίνεται να έχουν μια πιο ισχυρή αντίληψη για το θέμα.
Σε ανάρτησή της στο Χ, η πρώην Σουδή ευρωβουλευτής του ΕΛΚ, Sara Skyttedal, η οποία πρόσφατα αιτήθηκε να ενταχθεί στο ακροδεξιό ECR, δήλωσε τα εξής αμέσως μετά από το επίμαχο ψήφισμα:
«Ένα ισχυρό μήνυμα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη μείωσης της βλάβης και την ανάγκη αξιολόγησης του καπνού έναντι των νέων προϊόντων νικοτίνης στο #NCDreport. Περιμένω η @EU_Health να μας ακούσει και να μάθει από τη Σουηδία – η πρώτη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που πέτυχε το στόχο χωρίς καπνό», κάνοντας σαφή υπαινιγμό στην στρατηγική που ακολούθησε η Σουηδία υιοθετώντας εναλλακτικά προϊόντα και κατάφερε να πετύχει τον ευρωπαϊκό στόχο αποτελεσματικότερα.
Strong message today from the EP on #harmreduction and the need to evaluate tobacco vs new nicotine products in the #NCDreport. I expect @EU_Health to listen to us and learn from Sweden – the first country in the EU to become smoke free.
— Sara Skyttedal (@skyttedal) December 13, 2023
Ενώ η διακοπή του καπνίσματος παραμένει ο τελικός στόχος, η έκθεση στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των μη μεταδιδόμενων ασθενειών αναγνωρίζει ότι ορισμένοι καπνιστές δυσκολεύονται να κόψουν εντελώς το κάπνισμα. Γι’ αυτά τα άτομα, η έκθεση προβλέπει ότι λιγότερο επιβλαβείς εναλλακτικές λύσεις όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού θα μπορούσαν να προσφέρουν μια λύση στη μείωση του κινδύνου από το κάπνισμα.
Έτσι, διακρίνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πρόθυμη να εξετάσει και να υιοθετήσει πολιτικές μείωσης της βλάβης από τον καπνό ώστε να καταστείλει τις σημαντικές επιπτώσεις του καπνίσματος (μιας από τις κύριες επιβλαβείς συνήθειες για τα ΜΜΝ) στη δημόσια υγεία, αλλά παράλληλα αυτές να βασίζονται σε επιστημονικά στοιχεία και διαρκή παρακολούθηση και έρευνα.
«Η αποτελεσματικότητά των διάφορων στρατηγικών μείωσης βλάβης απαιτεί προσεκτική εξέταση και προσέγγιση βασισμένη σε επιστημονικά στοιχεία. Μια μακροπρόθεσμη στρατηγική μπορεί να περιλαμβάνει την προώθηση ασφαλέστερων εναλλακτικών λύσεων ή την ενίσχυση της πρόσβασης σε υπηρεσίες κοινωνικής και ψυχολογικής στήριξης για την αλλαγή συμπεριφοράς.», δήλωσε ο Ευρωβουλευτής της ΝΔ (ΕΛΚ).
«Η χρόνια παρακολούθηση και αξιολόγηση του αντίκτυπου των στρατηγικών μείωσης της βλάβης είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι συμβάλλουν θετικά στα αποτελέσματα της δημόσιας υγείας και στη μείωση των ΜΜΝ, δήλωσε ο κ. Κυμπουρόπουλος.