Ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron δεσμεύτηκε να φυτέψει ένα δισεκατομμύριο δέντρα στη Γαλλία σε διάστημα 10 ετών, ωστόσο περιβαλλοντολόγοι και ερευνητές αμφισβητούν κατά πόσον το πρόγραμμα αυτό θα επιτύχει τους προγραμματικούς στόχους του για τη βιοποικιλότητα και το κλίμα.
Ο Macron ανακοίνωσε το σχέδιο στη Διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή στην Αίγυπτο τον Νοέμβριο του 2022 (COP27). Ο στόχος είναι η φύτευση περίπου 100 εκατομμυρίων δέντρων σε μια έκταση τρεις έως τέσσερις φορές το μέγεθος της Μασσαλίας κάθε χρόνο μέχρι το 2032.
Τα δάση έχουν από καιρό αναγνωριστεί για τις δυνατότητές τους να αντιμετωπίσουν τη διπλή κρίση της κλιματικής αλλαγής και της βιοποικιλότητας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής εκτιμούν ιδιαίτερα την ικανότητα των δέντρων να απορροφούν άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Προς υποστήριξη του στόχου του προέδρου, μια διυπουργική επιτροπή «Conseil Supérieur de la Forêt et du Bois» δημοσίευσε τον Ιούλιο του 2023 μια έκθεση στην οποία εκτιμάται ότι υπάρχουν μεταξύ 1,5 και 1,7 εκατομμυρίων εκταρίων δυνητικών δασικών εκτάσεων προς αναδάσωση στη Γαλλία.
Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες και περιβαλλοντικές ΜΚΟ φοβούνται ότι η πρωτοβουλία του Γάλλου προέδρου επικεντρώνεται υπερβολικά στα εμπορικά οφέλη της δασοκομίας, εις βάρος των προγραμματικών οικολογικών στόχων του προγράμματος.
Εμπορική δασοκομία και βιωσιμότητα
Ενώ τα δέντρα απορροφούν άνθρακα και παρέχουν οικοτόπους στη φύση, ο αντίκτυπος των εμπορικά καλλιεργούμενων δέντρων στους στόχους για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα είναι πιο σύνθετος και εξαρτάται από τον τρόπο καλλιέργειας και συγκομιδής των δέντρων.
Οι εμπορικές πρακτικές, όπως η φύτευση ενός μόνο είδους δέντρων και η «εκκαθάριση», δηλαδή η ταυτόχρονη συγκομιδή όλων των δέντρων σε μια περιοχή, μπορεί να έχουν επιζήμιο αντίκτυπο στην τοπική βιοποικιλότητα. Τα δέντρα που δεν είναι κατάλληλα για τις τοπικές συνθήκες είναι λιγότερο πιθανό να επιβιώσουν μέχρι την ωρίμανση, το στάδιο δηλαδή με τα μεγαλύτερα οφέλη για τη βιοποικιλότητα και το κλίμα.
Ο τρόπος με τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί το υλοτομημένο ξύλο θα καθορίσει τον αντίκτυπο ενός δέντρου στο κλίμα. Το ξύλο που χρησιμοποιείται στις κατασκευές, για παράδειγμα, μπορεί να αποθηκεύσει άνθρακα για πολλά χρόνια. Ωστόσο, εάν το ξύλο καίγεται για την παραγωγή ενέργειας, ο άνθρακας του ξύλου απελευθερώνεται γρήγορα πίσω στην ατμόσφαιρα.
Αμφισβητούμενη δημόσια χρηματοδότηση
Το γραφείο του Marc Fesneau, του Γάλλου υπουργού Γεωργίας και Διατροφικής Κυριαρχίας, δήλωσε στο Euractiv ότι 67,5 εκατομμύρια δέντρα έχουν ήδη φυτευτεί χάρη στη δημόσια χρηματοδότηση.
Το γαλλικό υπουργείο Γεωργίας διέθεσε για φέτος 250 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση των δημόσιων και ιδιωτικών δασοκτημόνων, μέσω του κυβερνητικού επενδυτικού σχεδίου «France Relance». Οι ιδιώτες ιδιοκτήτες δασών, στους οποίους ανήκουν τα τρία τέταρτα των γαλλικών δασών, θα λάβουν το 60% της χρηματοδότησης αυτής.
Ο Bruno Doucet, επικεφαλής των εκστρατειών της γαλλικής ΜΚΟ Canopée, δήλωσε στο Euractiv ότι 10.000 εκτάρια υγιών και καλά εδραιωμένων δασών (συμπεριλαμβανομένων 6.500 εκταρίων σε περιοχές Natura 2000) ισοπεδώθηκαν για να επωφεληθούν από αυτή την ενίσχυση και ξαναφυτεύτηκαν για βιομηχανικούς σκοπούς.
Σύμφωνα με την Canopée, η πρακτική αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη. Μια έκθεση του Μαρτίου του 2022 υποστήριξε ότι το 87% των έργων που χρηματοδοτήθηκαν από το σχέδιο «France Relance» περιλάμβαναν εκχερσώσεις.
Σε επικοινωνία με το Euractiv, το Υπουργείο Γεωργίας απάντησε ότι όπου κόπηκαν δέντρα, αυτό έγινε «για να αναχαιτιστεί η εξάπλωση των παρασίτων και να γίνει αναφύτευση ειδών προσαρμοσμένων στην κλιματική αλλαγή».
Η δημόσια χρηματοδότηση απαιτεί επίσης από τους ιδιοκτήτες δασών να συμμορφώνονται με διάφορες αυστηρές απαιτήσεις για να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα των μελλοντικών δασών – για παράδειγμα, πρέπει να υπάρχει σχέδιο διαχείρισης και μια ελάχιστη ποικιλομορφία ειδών δέντρων.
Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες δασών μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή την επιχορήγηση και να κόβουν τα δέντρα τους, εάν αυτό είναι απαραίτητο για λόγους υγείας των δέντρων: επειδή τα δέντρα είναι ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή ή λόγω της χαμηλής οικονομικής απόδοσης της φυτείας.
Φυσική αναγέννηση
Στη Γαλλία, η δασοκάλυψη έχει αυξηθεί κατά περισσότερα από 3 εκατομμύρια εκτάρια από το 1985, λόγω της φυσικής αναγέννησης εγκαταλελειμμένων γεωργικών εκτάσεων.
Βασιζόμενος σε αυτή την τάση, ο βουλευτής της αριστερής αντιπολίτευσης Henrik Davi ζήτησε να «αφήσουμε τη φύση να πάρει το δρόμο της» ως μέσο για την αναδάσωση της Γαλλίας.
Ο πολιτικός – πρώην διευθυντής έρευνας στη δασική οικολογία στον εθνικό οργανισμό ερευνών INRAE – ζήτησε επίσης την καθιέρωση μιας πιο «βιώσιμης» δασοπονίας.
Αυτή η μέθοδος διατήρησης των δασών περιλαμβάνει τη μείωση της πυκνότητας των ομάδων δέντρων σε ορισμένες περιοχές, αφαιρώντας μόνο τα μεγαλύτερα ή παλαιότερα δέντρα, επιλέγοντας είδη δέντρων που είναι πιο ανθεκτικά στο μελλοντικό κλίμα της Γαλλίας και επιτρέποντας μεγαλύτερη φυσική αναγέννηση.
Οι ιδιώτες ιδιοκτήτες δασών απορρίπτουν αυτή την προσέγγιση, όπως εξήγησε ο Antoine d’Amécourt, πρόεδρος της κλαδικής ένωσης Fransylva, ο οποίος δήλωσε στο Euractiv ότι η εμπορική δασοκομία μπορεί να επιταχύνει την αναγέννηση των δασών και να καταστήσει τα δάση πιο ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή.
Ωστόσο, υπάρχουν εκκλήσεις για μια πιο βιώσιμη προσέγγιση της δασοκομίας στο πολιτικό σκηνικό.
Μια ομάδα 118 βουλευτών από διάφορα κόμματα προτείνει έναν νέο νόμο για την αύξηση της αποθήκευσης άνθρακα στα γαλλικά δάση.
Οι νέοι κανόνες, που κατατέθηκαν στην Γαλλική Εθνοσυνέλευση τον Δεκέμβριο του 2023, ορίζουν και περιορίζουν νομικά την «εκκαθάριση» και θα απαιτούν από την εμπορική δασοκομία να διαφοροποιήσει τις φυτείες της.
Τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η κυβέρνηση θέλει να δράσει επί του θέματος, αλλά έχει κολλήσει λόγω διαφωνιών μεταξύ των υπουργείων Γεωργίας και Οικολογικής Μετάβασης.