Πολύς προβληματισμός υπάρχει για το μέλλον της Ευρώπης. Εκφράζονται ανησυχίες για την επιβίωση της Ενωσης με βάση τις αποθαρρυντικές οικονομικές εξελίξεις. Δεν γίνεται όμως μεγάλη και σοβαρή συζήτηση γι’ αυτή καθ’ εαυτή την ουσία και το περιεχόμενο της σημερινής Ευρώπης. Που πιθανότατα τροφοδοτεί τις αμφιβολίες για το μέλλον της αλλά και για το αν αξίζει να υπάρχει.
Πριν από λίγα 24ωρα ο Επίτροπος για την Οικονομία Ολιν Ρέν έκανε δηλώσεις σχετικά με τα μέτρα που παίρνει η Γαλλία για την μεταρρύθμιση αλλά και την διάσωση της οικονομίας της. Σημείωσε ο ευρωπαίος Επίτροπος την διαφωνία του για το γεγονός πως οι προσπάθειες της Γαλλικής κυβέρνησης επικεντρώνονται σε μεγάλες και συνεχείς φορολογικές επιβαρύνσεις και όχι σε δραστικές μειώσεις δαπανών. Ο Ολιν Ρεν έχει βέβαια απόλυτο δίκιο. Με την διαφορά πως κάνει ολοφάνερη μια φοβερή υποκρισία από την πλευρά της Ενωσης. Πως είναι δυνατόν κοινοτικοί αξιωματούχοι να καταδικάζουν τις απαράδεκτες φορολογικές επιδρομές στις οποίες επιδίδεται η Γαλλική κυβέρνηση και την ίδια στιγμή να επιδοκιμάζoυν – και να επιμένουν σε ακόμη σκληρότερες επιβαρύνσεις – τα μέτρα που προσεγγίζουν στην δήμευση ατομικών περιουσιών που λαμβάνει η κυβέρνηση της Ελλάδας.
Με τέτοια στάση η Ευρώπη υπονομεύει την όποια αξιοπιστία της έχει απομείνει. Θεωρητικά η Ευρώπη εκφράζει τις ελπίδες των λαών της για δημοκρατία και ευημερία. Η δημοκρατία όμως, όπως σωστά επισημαίνει ο Liam Ferguson στο εξαιρετικό του έργο Civilization, στηρίζει την λαική της νομιμοποίηση πάνω στην προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας και τον σεβασμό των ελεύθερων οικονομικών συναλλαγών. Όταν όμως η ευρωπαική προοπτική αρχίζει να ταυτίζεται με αυθαίρετες κρατικές παρεμβάσεις, που στον τομέα της φορολογίας οδηγούν σε δημεύσεις περιουσιών των πολιτών ενώ τραπεζικοί λογαριασμοί ελέγχονται και δεσμεύονται, οι συναλλαγές ηλεκτρονικά παρακολουθούνται και οι αμοιβές καθορίζονται με κυβερνητικές αποφάσεις η έλξη της ευρώπης χλωμιάζει.
Δεν μπορεί να είμαστε υπέρ της Ευρώπης όταν η ίδια διαψεύδει και υπονομεύει τις προοπτικές της. Η Ευρώπη παράγει γραφειοκρατία ενώ αρχίζει να συντρίβεται η ευημερία. Μόνο οι παρεμβατικοί κανονισμοί που έχουν επιβληθεί από τις Βρυξέλλες συμπληρώνουν σε όγκο ένα βιβλίο 16.000 σελίδων. Ο υδροκεφαλισμός του ευρωπαικού κέντρου αρχίζει να είναι επικίνδυνος για την ίδια την ευρωπαική προοπτική. Η μοναδική σύνδεση με την Ευρώπη καταντάει να εξαντλείται απλά και μόνο στην προσπάθεια εξασφάλισης από τους δανειστές των αναγκαίων πιστώσεων για να συνεχίσει να λειτουργεί το κράτος.
Είχα και παλιότερα σημειώσει πως δεν είχε νόημα η έγκριση των διαφόρων Μνημονίων εφ’ όσον δεν ήσαν αυτά σε θέση ξεκάθαρα να εξασφαλίσουν έξοδο από το οικονομικό τέλμα. Αλλά και το κυριότερο, δεν μου ήταν εύκολο να αντιληφθώ την λογική των επιβαλλομένων ατομικών θυσιών και της εξαφάνισης των περιουσιών των πολιτών ώστε να εξασφαλισθεί το δημόσιο και να αποφευχθούν απολύσεις στον δημόσιο τομέα. Ευρώπη σήμερα έχει καταλήξει να σημαίνει θυσίες της κοινωνίας και εξαφάνιση του ιδιωτικού τομέα με στόχο την διάσωση των κομματικών στρατών που έχουν αποικίσει το δημόσιο.
Ολες οι επιλογές των δανειστών που απέχουν από τις λογικές των ελεύθερων αγορών έχουν τραγικά διαψευσθεί. Με κορυφαία την ανταγωνιστικότητα. Εξω από κάθε οικονομική λογική, οι ευρωπαίοι δανειστές επέμεναν στην κρατικοπαρεμβατική αντίληψη πως οι τιμές θα έπεφταν και η οικονομία θα γινόταν ανταγωνιστικότερη αν μειωνόταν ο εργατικός μισθός. Πέραν όμως των αμοιβών η τιμή ενός προιόντος εξαρτάται από το κόστος του χρήματος, της ενέργειας, και των πρώτων υλών καθώς κι’ από το ύψος των φόρων. Όλα όμως, πλην των μισθών, συνέχισαν να αυξάνονται. Πως ήταν δυνατόν να περιμένουν κάμψη των τιμών; Το αποτέλεσμα είναι η αποτυχία της πολιτικής αυτής και η μείωση της ανταγωνιστικότητας. «Θρίαμβος», κοντολογής, των σοφών της Ευρώπης.
Εναλλακτικά λοιπόν θα μπορούσαμε να σκεφθούμε λύσεις που ξεφεύγουν από το σημερινό συμβατικό πλαίσιο αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης. Στις επικείμενες ευρωεκλογές κατ’ αρχήν ίσως να είναι μια ευκαιρία να ακούσει η Ευρώπη την φωνή αγανάκτησης των πολιτών. Αυτών ακριβώς που οι Βρυξέλλες είναι φανερό πως περιφρονούν. Ο ευρωσκεπτικισμός διευρύνεται. Γιατί είναι ασαφές πλέον τι εκπροσωπεί η Ευρωπαική Ενωση. Που έχει ολοφάνερα εκτροχιασθεί από τους αρχικούς της προσανατολισμούς και στόχους. Εχει καταντήσει να εκφράζει τις δημόσιες γραφειοκρατίες και να εκπροσωπεί τα συμφέροντα όσων μηχανισμών εξαρτώνται η και λειτουργούν γύρω από το κράτος.
Από εκεί κι έπειτα, και με βάση την διεθνή εμπειρία, είναι αδύνατον να ακολουθήσουμε τις κυρίαρχες ευρωπαικές προδιαγραφές της εκτεταμένης φορολογικής επιβάρυνσης για την διατήρηση ενός υδροκεφαλικού δημόσιου τομέα. Ανεξάρτητα από μνημονιακές υποχρεώσεις είναι επιτακτικό να περικοπούν οι φόροι σε φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις και να απελευθερωθούν οι αγορές από δεσμευτικές κρατικές – η κοινοτικές – παρεμβάσεις ώστε να ανασάνει ο ιδιωτικός τομέας και να κινηθεί και πάλι προς τα εμπρός. Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο όπου οι κανονισμοί και έλεγχοι των αγορών να καταργήθηκαν η να περιορίσθηκαν δίχως ταυτόχρονη αύξηση των αναπτυξιακών ρυθμών των οικονομιών τους. Στην Ινδία λχ οι σχετικά μικρής έκτασης περιορισμοί στις κρατικές επεμβάσεις στην οικονομία και η γενικότερη απελευθέρωση της αγοράς οδήγησε σε δραματική μείωση της φτώχειας από 44,5% to 1983 (επί σοσιαλιστικών εφαρμογών) σε 27,5% το 2004-2005 (μετά τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις).
Εξ άλλου έχει αποδειχθεί σε κάθε γωνιά της γής πως οι μειώσεις φόρων και λογής διοικητικών επιβαρύνσεων συνοδεύεται από θεαματικές αυξήσεις στην ανάπτυξη και στην γενικότερη λαική ευημερία. Είναι λοιπόν σχετικά ακατανόητη η εμμονή σε πολιτικές κρατικο-παρεμβατικές που από τα πράγματα οδηγούν σε οικονομική δυσπραγία και κοινωνικά αδιέξοδα. Δεν υπάρχει χώρα η περιοχή του πλανήτη με μηδενική σχεδόν φορολογία εισοδήματος και χαμηλότατους φόρους σε επιχειρήσεις (λ.χ. Μονακό, Τέξας κα) που να μην εντυπωσιάζει με τις οικονομικές της επιδόσεις και τους εντυπωσιακούς αναπτυξιακούς της ρυθμούς. Γιατί εδώ εμμένουμε να αγνοούμε την πραγματικότητα. Και να επιλέγουμε δρόμους αδιέξοδους και μαρτυρικούς.
Θα έκανα μια πρόταση στους φοβισμένους εχθρούς της οικονομίας της αγοράς. Αν αντέχουν η τολμούν ας την προτείνουν στους δανειστές μας. Εξ άλλου, το παράδειγμα είναι ο καλύτερος τρόπος απόδειξης της αξίας κάποιου επιχειρήματος η πολιτικής. Ας διαλέξουν λοιπόν μια περιοχή της Ελλάδας, λχ την Υδρα η κάποιο άλλο νησί, κι ας την εξαιρέσουν από το δημοσιονομικό καθεστώς της χώρας. Μηδέν ατομική άμεση φορολογία, χαμηλή έμμεση και εταιρίες με κάτω του 10%. Ας διακόψουν κάθε κεντρική κρατική χρηματοδότηση, κεντρικά δημόσια έργα και φροντίδα κρατικών υπηρεσιών κι ας αφήσουν τον Δήμο να λειτουργεί, στο οικονομικό και κοινωνικό κομμάτι, σαν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Μόνο την άμυνα και την εξωτερική πολιτική θα διαφεντεύει η Αθήνα. Η δημόσια τάξη και η παιδεία θα αποτελούν κι’ αυτές τοπική ευθύνη. Κι ας περιμένουν για 2-5 χρόνια τα αποτελέσματα. Στοιχηματίζω πως οι πολέμιοι των φιλελεύθερων επιλογών θα καταπιούν την γλώσσα τους. Ας το τολμήσουν. Τότε όλοι θα καταλάβουν τι ακριβώς σημαίνει ανάπτυξη. Αδυνατώ να αντιληφθώ σε τι ακριβώς θα έφερνε αντίρρηση η τρόικα σε ένα παρόμοιο πείραμα. Εξ άλλου υπάρχουν περιοχές της Κοινότητας (λχ Γαλλία-Μονακό, Γκέρνσευ, Νησί του Ουάιτ και Νησί του Μαν στην Βρετανία) που λειτουργεί κάτω από διαφορετικό νομοθετικό καθεστώς. Κι αν κάποιοι αμφιβάλλουν ας επιχειρήσουμε και το αντίστροφο. Μια άλλη περιοχή να λειτουργήσει κάτω από ένα απόλυτο σοσιαλιστικό καθεστώς και να συγκρίνουμε αποτελέσματα. Να είσαστε σίγουροι πως οι πολίτες θα απαιτήσουν μεταρρυθμίσεις προς την κατεύθυνση του πειράματος με την μεγαλύτερη επιτυχία.
Γιατί δεν το επιχειρούν;