«Παλιότερα, οι Έλληνες ταξίδευαν στους Δελφούς για να ρωτήσουν την Πυθία τι τους επιφύλασσε το μέλλον. Τώρα, οι ηγέτες και οι τραπεζίτες μπορούν να συμβουλευτούν τον Νουριέλ Ρουμπινί», γράφει σκωπτικά το γαλλικό περιοδικό Le Point.
Εδώ είναι πάλι. Ο Dr Doom ή προάγγελος των καταστροφών, επιστρέφει και ανοίγει πάλι τη μεγάλη πόρτα της Αποκάλυψης : «Πόλεμοι, βαθιά ύφεση, ανεργία και νίκη για τη Μαρίν Λεπέν στις επόμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία» προβλέπει ο Νουριέλ Ρουμπίνι σε συνέντευξή του στο Le Point, σκιαγραφώντας μια απελπιστικά ανησυχητική εικόνα για το μέλλον.
Αλλά και στη συνέντευξη που έδωσε την Παρασκευή στη Le Monde, πάνω κάτω τα ίδια λέει: «Μπαίνουμε σε φάση μεγάλου στασιμοπληθωρισμού», υποστηρίζει. Πληθωρισμός, εμπορικός πόλεμος, υπερθέρμανση του πλανήτη… Ο Αμερικανός οικονομολόγος, γνωστός για την απαισιοδοξία του, απαριθμεί τις μεγάλες απειλές που θα αντιμετωπίσουν οι χώρες μας τα επόμενα χρόνια.
Ο Ρουμπινί μίλησε επίσης και στη γερμανική Handelsblatt: «Βιώνουμε τη μητέρα όλων των κρίσεων χρέους… Δεν θα υπάρξει ήπια προσγείωση για την παγκόσμια οικονομία», λέει ο Ρουμπινί στη γερμανική εφημερίδα. Προειδοποιεί για την εύθραυστη κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας και λέει: «Το εγγύς μέλλον μπορεί να είναι εξίσου ζοφερό με τη Μεγάλη Ύφεση του 1929-33».
Το 2008, λέει, ξέσπασε μια κρίση χρέους, η οποία όμως συνοδεύτηκε από χαμηλό πληθωρισμό ή και αποπληθωρισμό , επειδή η πιστωτική κρίση προκάλεσε αρνητικό σοκ στη ζήτηση. Ωστόσο, η τρέχουσα κατάσταση συνδυάζει και τα δύο: δηλαδή οικονομική στασιμότητα και υψηλό πληθωρισμό με υψηλά επίπεδα χρέους. Αυτό σημαίνει «ότι οδεύουμε προς έναν συνδυασμό στασιμοπληθωρισμού τύπου της δεκαετίας του 1970 και μιας κρίσης χρέους του 2008 – δηλαδή σε μια στασιμοπληθωριστική κρίση χρέους», υποστηρίζει ο Αμερικανός οικονομολόγος.
Καθηγητής οικονομικών στο Stern School of Business στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ο Ρουμπινί δημοσίευσε πρόσφατα ένα νέο βιβλίο με έναν ανατριχιαστικό τίτλο, ακόμα κι αν αφήνει μια αχτίδα ελπίδας: «Μέγα-απειλές, δέκα κίνδυνοι που θέτουν σε κίνδυνο την οικονομία μας και πώς θα επιβιώσουμε».
Ο Ρουμπινί, αυτός ο επαγγελματίας απαισιόδοξος που έκανε την περιουσία του εντοπίζοντας κινδύνους, είναι πάντως από τους λίγους που είχαν δει την κρίση του 2008 να έρχεται. Δύο χρόνια αργότερα, μπίνγκο: η μεγάλη ύφεση που προέβλεψε ερχόταν να καταστρέψει τον πλανήτη.
Σήμερα, αυτός που προτιμά να τον αποκαλούν «Δρ Ρεαλιστή» το ξανακάνει, αλλά σε υπερτροφοδοτούμενη εκδοχή. Στο νέο του βιβλίο ο Ρουμπινί προσδιορίζει τους κινδύνους που θα αντιμετωπίσουν οι οικονομίες το 2023 και μετά. Και δεν μιλά πλέον για μια απειλή που αιωρείται πάνω από τον κόσμο, αλλά για 10 Μέγα-απειλές. Ξεκινώντας με αυτό της οικονομικής κρίσης.
«Μουσείο φρίκης»
Ένα βιβλίο, πραγματικό μουσείο φρίκης που εξερευνά τον επερχόμενο μεγάλο στασιμοπληθωρισμό, την κρίση χρέους, τη δημογραφική ωρολογιακή βόμβα, την παγίδα του εύκολου χρήματος, τα νομίσματα που καταρρέουν, τη βασιλεία της οικονομικής αστάθειας, το τέλος της παγκοσμιοποίησης, την απειλή της τεχνητής νοημοσύνης, τον νέο Ψυχρό Πόλεμο, τον πλανήτη που γίνεται ακατοίκητος…
«Είναι συγκρίσιμη η κατάσταση τότε και σήμερα;» είναι η ερώτηση που δέχεται ο Ρουμπινί σε όλες τις συνεντεύξεις του:
«Δύσκολο να το πω-λέει-γιατί αντιμετωπίζουμε μια σειρά από κινδύνους με διαφορετικούς χρονικούς ορίζοντες. Βραχυπρόθεσμα, υπάρχουν εκείνοι που σχετίζονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία, φυσικά, με τον πληθωρισμό και με το φάσμα μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης που θα μπορούσε να συμβεί τους επόμενους μήνες ή τα επόμενα δύο ή τρία χρόνια. Σε αυτό προστίθενται οι «μεγα-απειλές» που ενδέχεται να έρθουν περισσότερο ή λιγότερο σοβαρά μακροπρόθεσμα, και οι οποίες δεν αφορούν μόνο την οικονομία…Το 2023 θα είναι πιο δύσκολο από το έτος που αφήσαμε πίσω. Το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομίας θα βρίσκεται σε ύφεση, συμπεριλαμβανομένων των μισών χωρών της Ευρώπης, η Κίνα θα έχει μια δύσκολη χρονιά και θα είναι ακόμα χειρότερα για τις αναδυόμενες αγορές».
Αλλαγή περιόδου
Ο Αμερικανός οικονομολόγος αρνείται ότι είναι απαισιόδοξος από τη φύση του. Υποστηρίζει ότι εκείνοι που τον αποκαλούν «Δρ. Καταστροφή» δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι ως οικονομολόγος, εξετάζει εξίσου αυστηρά τους κινδύνους. Θα ήθελε να είναι αποφασιστικά αισιόδοξος για την οικονομική ανάπτυξη, τις αγορές μετοχών ή την παγκόσμια ειρήνη, αλλά αυτό είναι αδύνατο, λέει, υπό τις παρούσες συνθήκες. «Διότι αντιμετωπίζουμε αλλαγή περιόδου: Μεταβαίνουμε από μια περίοδο σχετικής σταθερότητας σε μια εποχή σοβαρής αστάθειας, συγκρούσεων και χάους».
Κάποιοι φαντάζονται ότι το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν, αλλά αυτό είναι τεράστιο λάθος, λέει. «Οι διάφορες μεγα-απειλές θα μπορούσαν να οδηγήσουν στις πιο σοβαρές οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις από τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930. Αυτές οι κρίσεις ενισχύονται από την κλιματική αλλαγή ή αυτόν τον νέο ψυχρό πόλεμο μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών». Σύμφωνα με τον ίδιο, το πιο σημαντικό πρόσφατο γεγονός συνέβη στις 7 Οκτωβρίου, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες κήρυξαν έναν ολοκληρωτικό οικονομικό και τεχνολογικό πόλεμο κατά της Κίνας.
Γενικότερα, οι αυξανόμενες δαπάνες για εξοπλισμούς, ο πόλεμος κατά της κλιματικής αλλαγής, αλλά και εκείνος ενάντια στις πανδημίες ή τις ανισότητες θα απαιτήσουν πολλά χρήματα. Ωστόσο, τα κράτη είναι ήδη πολύ χρεωμένα. Χωρίς μεγάλη δόση τύχης και ισχυρή ανάπτυξη στην παγκόσμια οικονομία (πράγμα απίθανο), τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε στραβά, υποστηρίζει ο Ρουμπινί . Ειδικά από τη στιγμή που τα κράτη τείνουν να αναβάλλουν τα προβλήματα για αργότερα, χωρίς να προβαίνουν στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις (ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις συντάξεις).
Χέρι χέρι με το ΔΝΤ
Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ποια παραθέτει ο Ρουμπινί στην εισαγωγή του βιβλίου του; Την Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. Την επικεφαλής του Δ.Ν.Τ που την περασμένη άνοιξη του 2022, με δύο συναδέλφους της, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας ότι η παγκόσμια οικονομία έμελλε να βιώσει τη μεγαλύτερη δοκιμασία της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με «μια πιθανή συρροή καταστροφών».
Η Διευθύνουσα Σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, δεν έκρυψε την απαισιοδοξία της άλλωστε κατά τη διάρκεια της εκπομπής «Face the Nation» που μεταδόθηκε στις αρχές του έτους στο CBS. Νομίζαμε μάλιστα ότι εντοπίσαμε στις παρατηρήσεις της την επιρροή κάποιου …Ρουμπινί με το παρατσούκλι «Dr Doom».
Άλλωστε και το ΔΝΤ αξιολογεί πλέον τις προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία ακόμη πιο απαισιόδοξα από πριν. Ξεκινώντας από την κλιματική αλλαγή που, αν δεν την ελέγξουμε, θα μπορούσε να οδηγήσει στην καταστροφή του πλανήτη,τις γεωπολιτικές εντάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πυρηνικό πόλεμο μεταξύ μεγάλων δυνάμεων και κοινωνικοπολιτική αστάθεια . Και παντού, όπου γινόμαστε μάρτυρες μιας σκυταλοδρομίας ενάντια στις φιλελεύθερες δημοκρατίες .
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναθεώρησε περαιτέρω προς τα κάτω τις προηγούμενες προοπτικές ανάπτυξης για την παγκόσμια οικονομία για το 2023. Ενώ το ΔΝΤ εξακολουθούσε να υποθέτει τον Οκτώβριο ότι η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυσσόταν κατά 2,9% το 2023, η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, αναμένει τώρα ότι θα είναι μόνο 2,7% ή ακόμη λιγότερο. Η Γκεοργκίεβα θεωρεί ότι ο κύριος λόγος για αυτό είναι ότι οι μεγάλες οικονομίες –ΗΠΑ, ΕΕ και Κίνα– εξασθενούν όλες ταυτόχρονα.Ακόμη και σε χώρες που δεν βρίσκονται σε ύφεση, υπάρχει « ύφεση» για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους.
Το ΔΝΤ βλέπει επίσης πρόβλημα στον υψηλό πληθωρισμό, καθώς η απότομη άνοδος των τιμών συνεχίζει να περιορίζει σημαντικά την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Ειδικά στη ζώνη του ευρώ , η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει πολύ απειλητική εάν οι τιμές της ενέργειας αυξηθούν ξανά. Οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου μπορεί πρόσφατα να μειώθηκαν ,εν μέρει λόγω των φόβων για ύφεση,αλλά στα πρατήρια καυσίμων εξακολουθεί να μην γίνεται αντιληπτό ότι, για παράδειγμα, η τιμή του αμερικανικού αργού έχει καταρρεύσει σχεδόν κατά 20% τους τελευταίους τρεις μήνες.