Οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της ΕΕ αναμένεται τη Δευτέρα (20 Μαρτίου) να υπογράψουν ένα σχέδιο ύψους 2 δισεκατομμυρίων ευρώ για την επιδρομή στα αποθέματά τους και την από κοινού αγορά των πολυπόθητων βλημάτων πυροβολικού για την Ουκρανία, αλλά ορισμένοι εξακολουθούν να εκφράζουν αμφιβολίες σχετικά με τον αποκλεισμό των προμηθευτών τρίτων χωρών.
Η από κοινού αγορά οπλισμού αυτής της κλίμακας αποτελεί ένα σημαντικό νέο βήμα για την ΕΕ, με τα κράτη μέλη να διαφωνούν για τις λεπτομέρειες τις τελευταίες εβδομάδες.
Το πρώτο μέρος του τριμερούς σχεδίου που προτείνει η ΕΕ περιλαμβάνει τη δέσμευση επιπλέον 1 δισεκατομμυρίου ευρώ κοινής χρηματοδότησης για να μπορέσουν τα κράτη μέλη της ΕΕ να αξιοποιήσουν τα ήδη τεταμένα αποθέματά τους για πυρομαχικά που μπορούν να σταλούν γρήγορα.
Το δεύτερο μέρος προβλέπει ότι η Ένωση θα χρησιμοποιήσει άλλο 1 δισεκατομμύριο ευρώ για να παραγγείλει βλήματα των 155 χιλιοστών για την Ουκρανία στο πλαίσιο μιας μαζικής κοινής προμήθειας που θα ωθήσει τις επιχειρήσεις να αυξήσουν την παραγωγή.
Το ερώτημα ήταν αν ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (ΕΟΑ) ή τα κράτη μέλη θα διαπραγματεύονταν τις παραγγελίες και αν θα έπρεπε να αγοράζουν μόνο από ευρωπαίους παραγωγούς.
Σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ, εκτός από τον ΕΟΑ, τα κράτη μέλη θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να κινηθούν στο πλαίσιο του λεγόμενου «επικεφαλής έθνους» με κοινοπραξίες αποτελούμενες από τουλάχιστον τρία κράτη μέλη (και τη Νορβηγία) για την προμήθεια πυρομαχικών για την Ουκρανία.
Οι πρεσβευτές της ΕΕ συναντήθηκαν την Κυριακή (10 Μαρτίου) το βράδυ για να διευθετήσουν τα υπόλοιπα ζητήματα. Παρόλα αυτά, δύο κράτη μέλη – η Ιταλία και η Ολλανδία – δεν μπόρεσαν να δώσουν την τελική τους έγκριση λόγω ανησυχιών σχετικά με τον αποκλεισμό της δυνατότητας αγοράς από μη ευρωπαϊκούς προμηθευτές.
Μετά από διαβουλεύσεις με τις πρωτεύουσες κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι πρεσβευτές της ΕΕ αναμένεται να συναντηθούν πιθανότατα ξανά τη Δευτέρα το πρωί, πριν από την υπουργική σύνοδο, με την ελπίδα να υπάρξει ένα συμφωνημένο νομικό κείμενο.
«Και με τα δύο μοντέλα, θα ήταν αδύνατο να αγοράζουμε προϊόντα από εταιρείες τρίτων χωρών», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.
«Η ανησυχία είναι ότι αν αυτό γραφτεί στο μοντέλο, θα περιοριστούμε στο να βοηθήσουμε την Ουκρανία», δήλωσε ο ίδιος διπλωμάτης.
Αρκετοί διπλωμάτες της ΕΕ, ωστόσο, δήλωσαν ότι ελπίζουν ότι οι υπουργοί θα δώσουν τη σφραγίδα έγκρισής τους στις συνομιλίες τους αργότερα το απόγευμα της Δευτέρας, που αποτελούν το πρώτο συγκεκριμένο βήμα από τότε που η Εσθονία πρότεινε την ιδέα τον Φεβρουάριο και η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ την πρόταση πριν από μερικές εβδομάδες.
Πόσα είναι τα αποθέματα;
Έπειτα από 12 μήνες που έφαγαν τα αποθέματά τους, υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το πόσα μπορούν να μοιραστούν άμεσα οι χώρες της ΕΕ χωρίς να μείνουν ευάλωτες.
Τα κράτη μέλη έχουν ήδη δεσμευτεί για ένα ευρύ φάσμα στρατιωτικής υποστήριξης ύψους 12 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία, με 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Ειρήνης (EPF), ένα κοινό ταμείο για την κάλυψη του κόστους.
Αξιωματούχοι λένε ότι από την εισβολή του περασμένου Φεβρουαρίου, έχουν δαπανηθεί 450 εκατομμύρια ευρώ για την προμήθεια 350.000 βλημάτων.
Ορισμένες πρωτεύουσες, ωστόσο, ανησυχούν επίσης ότι οι ποσότητες πυρομαχικών που έχουν απομείνει στα αποθέματα της ηπείρου δεν αξίζουν 1 δισεκατομμύριο ευρώ, εγείροντας το ερώτημα τι θα συμβεί με τα «χρήματα που έχουν απομείνει στα χέρια μας», εξήγησαν δύο πηγές της ΕΕ.
Η ανησυχία αυτή πηγάζει από το γεγονός ότι οι 27 χώρες της ΕΕ δεν γνωρίζουν τη συνολική ποσότητα πυρομαχικών που έχει απομείνει στα δικά τους ατομικά αποθέματα, καθώς οι πληροφορίες αυτές είναι εμπιστευτικές.
«Υπάρχει ένα πραγματικό ζήτημα σχετικά με το επίπεδο των αποθεμάτων μας», παραδέχθηκε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, λέγοντας ότι πολλά κράτη μέλη έχουν επίσης εκφράσει τέτοιες ανησυχίες.
Ορισμένοι πιέζουν να εισαχθεί μια «ρήτρα λήξης ισχύος», όπως έμαθε η EURACTIV.
Με αυτόν τον τρόπο, μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, τα χρήματα που απομένουν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς που σχετίζονται με τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, όπως η επιστροφή στα κράτη μέλη για τις παραδόσεις οποιουδήποτε υλικού.
Μια άλλη ιδέα θα ήταν να χρησιμοποιηθούν τα υπόλοιπα χρήματα για εξοπλισμό εκτός από πυρομαχικά διαμετρήματος 155mm και 152mm, καθώς και να χρησιμοποιηθεί το υπόλοιπο 1 δισεκατομμύριο ευρώ για κοινή προμήθεια για περισσότερα από πυρομαχικά διαμετρήματος 155mm μόνο.
Όμως, παρόλο που η πλειοψηφία των 27 χωρών της ΕΕ επιθυμεί να διατηρήσει την εστίαση στις επείγουσες ανάγκες της Ουκρανίας, ορισμένοι κάνουν λόγο να συμπεριλάβουν την πιθανή παράδοση και αγορά άλλων τύπων εξοπλισμού.
Η Γαλλία, ειδικότερα, έχει επίσης πιέσει να συμπεριλάβει πυραύλους επιφανείας-αέρος.
Άγνωστοι χρόνοι και στόχοι
Το κλειδί για να εξαντλήσουν οι χώρες τα αποθέματά τους είναι να πειστούν ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία μπορεί να παράγει περισσότερα.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ ελπίζουν ότι με τη συνολική της ζήτηση θα διαπραγματευτεί με τη βιομηχανία κοινές συμβάσεις προμηθειών που θα επαναπροσδιορίσουν τις προτεραιότητες της γραμμής παραγωγής και θα ανακατευθύνουν την παραγωγή προς την Ουκρανία.
Οι Βρυξέλλες λένε ότι οι επιχειρήσεις της ΕΕ πρέπει να μεταβούν σε κατάσταση «πολεμικής οικονομίας», αφού μείωσαν τις πωλήσεις τους τα χρόνια που ακολούθησαν το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας, εν τω μεταξύ, παραπονέθηκαν ότι τα κράτη μέλη πρέπει ακόμη να υπογράψουν τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις που χρειάζονται για να επενδύσουν σε περισσότερες γραμμές παραγωγής.
«Είναι σαφές ότι η ΕΕ έχει την ίδια ικανότητα να προμηθεύεται στο έδαφός της τον απαιτούμενο και αναγκαίο εξοπλισμό και τους χρόνους παράδοσης όπως και εκτός ΕΕ», σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ που αναφέρεται σε «αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».
Η συμφωνία θα είναι «με την επιφύλαξη του ειδικού χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών», θα πουν οι ηγέτες κατά τη συνάντησή τους την Πέμπτη (23 Μαρτίου), σύμφωνα με σχέδιο που είδε η EURACTIV.