Μια ομάδα εννέα κρατών μελών της ΕΕ ξεκίνησε την Πέμπτη (4 Μαΐου) μια νέα προσπάθεια, με επικεφαλής τη Γερμανία, για τη μεταρρύθμιση της προσέγγισης της Ένωσης όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων για την εξωτερική πολιτική και την άμυνα, μετά από χρόνια εσωτερικών διαφωνιών για το θέμα αυτό.
Η λεγόμενη Ομάδα Φίλων, στην οποία συμμετέχουν το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Σλοβενία και η Ισπανία, απηύθυνε έκκληση για την αναμόρφωση της ψηφοφορίας σχετικά με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ.
Στόχος τους είναι να «βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα της λήψης αποφάσεων σχετικά με την εξωτερική πολιτική μας» υπό το πρίσμα «του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και των αυξανόμενων διεθνών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ».
«Η εξωτερική πολιτική της ΕΕ χρειάζεται προσαρμοσμένες διεργασίες και διαδικασίες προκειμένου να ενισχυθεί η ΕΕ ως φορέας εξωτερικής πολιτικής» και «η βελτίωση της λήψης αποφάσεων είναι επίσης το κλειδί για να καταστεί η ΕΕ κατάλληλη για το μέλλον», ανέφεραν σε κοινή δήλωση.
Αντί για ομοφωνία, η ομάδα ζητεί τη χρήση της ειδικής πλειοψηφίας σε βασικά θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.
Ο εν λόγω τρόπος ψηφοφορίας θα απαιτούσε τη συμφωνία 15 από τα 27 κράτη μέλη – αρκεί να εκπροσωπούν περισσότερο από το 65% του πληθυσμού της ΕΕ των 450 εκατομμυρίων.
Το σύστημα ευνοεί τη Γαλλία και τη Γερμανία, τις δύο πολυπληθέστερες χώρες της ΕΕ.
«Το γεγονός ότι τώρα όλα απαιτούν ομοφωνία έχει αποδειχθεί ότι επιβραδύνει την ικανότητά μας να αντιδρούμε σε περιπτώσεις όπου η ταχύτητα είναι το ζητούμενο», δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ στη EURACTIV.
«Αν θέλουμε να είμαστε γεωπολιτικός παράγοντας, πρέπει να είμαστε σε θέση να ενεργούμε γρήγορα και αποφασιστικά», πρόσθεσε.
Διστακτικά μέλη
Ενώ τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ συμφωνούν ότι η Ένωση είναι πολύ συχνά αργό στο να δράσει, ιδίως σε καταστάσεις κρίσης, προηγούμενες προσπάθειες για αλλαγή της μεθόδου ψηφοφορίας απέτυχαν επειδή οι μικρότερες χώρες, και στο παρελθόν ιδίως τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, φοβούνται ότι οι πολιτικές τους ανησυχίες θα μπορούσαν να αγνοηθούν.
Οι αντίπαλοι υποστηρίζουν ότι θα μπορούσαν να χάσουν αν όλες οι αποφάσεις λαμβάνονταν με ειδική πλειοψηφία, η οποία τώρα χρησιμοποιείται για τις περισσότερες υποθέσεις της ΕΕ, όχι όμως για συγκεκριμένους τομείς, όπως η εξωτερική πολιτική και η πολιτική ασφάλειας, καθώς αντιπροσωπεύει τον πυρήνα της εθνικής κυριαρχίας.
«Αν υπάρχει ένα πράγμα που μας απέδειξε η τελευταία δεκαετία, τότε αυτό είναι ότι οι Ευρωπαίοι Ευρωπαίοι δεν έχουν εισακουστεί σωστά όταν πρόκειται για τη Ρωσία και ορισμένες δυτικοευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είχαν απόλυτο δίκιο να μας αγνοούν για τη ‘ρωσοφοβία’ μας», δήλωσε ένας διπλωμάτης της Ανατολικής Ευρώπης στη EURACTIV.
«Μπορώ να σας ρωτήσω αμέσως – τι θα συμβεί με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας ή την απόφαση να προστατευθούν κάποιες μικρότερες ευρωπαϊκές χώρες, όχι απαραίτητα με στρατιωτικό αλλά με πολιτικό τρόπο, αν οι μεγάλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες αποφασίσουν ότι αυτό δεν είναι πολιτικά ή οικονομικά εφικτό», πρόσθεσε.
Ο καγκελάριος της Αυστρίας Καρλ Νεχάμερ τάχθηκε κατά της πρότασης, τονίζοντας ότι η εξεύρεση συναίνεσης εντός της ΕΕ μπορεί να είναι «εξαντλητική», αλλά είναι «η προστιθέμενη αξία της δημοκρατίας και της ποικιλομορφίας».
«Η ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών χωρών δεν είναι βάρος», δήλωσε ο Νεχάμερ την Πέμπτη μιλώντας στο αυστριακό κοινοβούλιο.
«Οι συζητήσεις που έχουμε στο Συμβούλιο μέχρι τις τρεις και μισή το πρωί (είναι) περιστασιακά λίγο εξαντλητικές, αλλά αξίζει να τις κάνουμε», πρόσθεσε.
Πολλαπλά εμπόδια
Για την έναρξη των συνομιλιών για την αλλαγή της συνθήκης απαιτείται απλή πλειοψηφία 14 από τα 27 κράτη μέλη.
Οποιαδήποτε νομικά δεσμευτική συμφωνία επί του θέματος, ωστόσο, θα απαιτούσε την επικύρωση και από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.
Ένα πρόσθετο εμπόδιο είναι ότι ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ πιθανόν να διεξάγουν δημοψήφισμα για το θέμα – ένα βήμα που το 2005 είχε ως αποτέλεσμα την απόρριψη της Συνταγματικής Συνθήκης.
Η ομάδα δήλωσε ότι στόχος της είναι να συντονιστεί με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και να συνεργαστεί στενά με όλα τα κράτη μέλη, προσκαλώντας και άλλες χώρες να συμμετάσχουν στη μεταρρυθμιστική της προσπάθεια.