Ο δισταγμός της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μειώσει τα επιτόκια πριν από περαιτέρω ενδείξεις επιβράδυνσης της αύξησης των μισθών αντανακλά μια «επιθετική προκατάληψη» που πιθανόν να οδηγήσει στην εμπέδωση της αδύναμης ανάπτυξης σε ολόκληρη την οικονομία της ευρωζώνης, προειδοποίησε την Τετάρτη (27 Μαρτίου) επικεφαλής κορυφαίας ευρωπαϊκής δεξαμενής σκέψης.
Ο Jeromin Zettelmeyer, διευθυντής στο έγκυρο think tank για την πολιτική της ΕΕ Bruegel, τόνισε ότι η ΕΚΤ βρίσκεται αντιμέτωπη με μια «λεπτή πράξη εξισορρόπησης» μεταξύ της διασφάλισης ότι οι αυξήσεις των μισθών δεν θα προκαλέσουν αναζωπύρωση του πληθωρισμού και της αποφυγής του κινδύνου η περιοριστική πολιτική της να βλάψει αδικαιολόγητα την «πολύ αδύναμη οικονομία» της Ευρώπης.
Ωστόσο, ο Zettelmeyer σημείωσε ότι η απόφαση της ΕΚΤ να περιμένει περαιτέρω στοιχεία για τους μισθούς – παρόλο που η ετήσια αύξηση των μισθών στο μπλοκ διολίσθησε από 5,1% σε 4,6% το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους – δίνει υπερβολική έμφαση στις αντιπληθωριστικές αντιδράσεις και με τον τρόπο αυτό απειλεί να παγιδεύσει την οικονομία της ευρωζώνης σε ένα σενάριο «κοσμικής στασιμότητας», ή μακροπρόθεσμα χαμηλής ανάπτυξης.
«Η ΕΚΤ θέλει στην πραγματικότητα να δει αποδείξεις επιβράδυνσης της αύξησης των μισθών προτού χαλαρώσει [τα επιτόκια]», δήλωσε ο Zettelmeyer σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση, μια άλλη δεξαμενή σκέψης με έδρα τις Βρυξέλλες.
Ενώ η κεντρική τράπεζα διαθέτει ένα στοιχείο που υποδηλώνει ότι η αύξηση των μισθών μειώνεται, ο Zettelmeyer δήλωσε ότι δεν το θεωρεί αρκετό και «θέλει να δει κάτι παραπάνω».
«Θα το ερμήνευα αυτό ως αντανάκλαση μιας αρκετά συντηρητικής προκατάληψης, μιας αρκετά επιθετικής προκατάληψης… Η ΕΚΤ επιμένει να επαληθεύσει δύο φορές ότι στην πραγματικότητα η επιβράδυνση των πραγματικών μισθών είναι η εύλογη υπόθεση», είπε.
«Και αυτό σημαίνει ότι, ανταλλάσσοντας αυτά τα δύο κακά, δηλαδή την πρόωρη χαλάρωση [των επιτοκίων] ή την είσοδο στον κόσμο της κοσμικής στασιμότητας, νομίζω ότι δίνει μεγάλη βαρύτητα στον κίνδυνο να αυξηθεί ξανά ο πληθωρισμός».
Η ΕΚΤ αύξησε τα επιτόκια σε δέκα διαδοχικές περιπτώσεις από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2023 – φέρνοντας το βασικό της επιτόκιο από τα αρνητικά επίπεδα στο υψηλό ρεκόρ του 4% – μετά την εκτίναξη των τιμών μετά την ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Έκτοτε, ο πληθωρισμός μειώθηκε από το ανώτατο επίπεδο του 10,6% τον Οκτώβριο του 2022 σε 2,6% τον Φεβρουάριο, μόλις ορισμένες μονάδες πάνω από το ποσοστό-στόχο της τράπεζας που είναι 2%. Επί του παρόντος, η τράπεζα αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα πέσει στο στόχο του 2% το επόμενο έτος, πριν πέσει στο 1,9% το 2026.
Η ΕΚΤ διατήρησε σταθερά τα επιτόκια στις τέσσερις προηγούμενες συνεδριάσεις της, η τελευταία από τις οποίες πραγματοποιήθηκε στις αρχές του μήνα.
Με τον Γενικό Διευθυντή Οικονομικών της ΕΚΤ, Oscar Arce, να παραδέχεται νωρίτερα αυτό το μήνα ότι η νομισματική πολιτική της τράπεζας θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της ευρωζώνης έως το 2026, η σφιχτή στάση του θεσμού έχει δεχθεί αυξημένη κριτική.
Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι τα χαμηλότερα επιτόκια είναι απαραίτητα για την τόνωση της φθίνουσας ανάπτυξης του μπλοκ και την τόνωση των επενδύσεων που απαιτούνται για τη διευκόλυνση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.
Στην πιο πρόσφατη συνεδρίασή της, η ίδια η ΕΚΤ μείωσε την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη της ευρωζώνης το 2024 από 0,8% σε 0,6%.
Η αδύναμη ανάπτυξη ήταν ιδιαίτερα έντονη στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, αλλά και τη χειρότερη στον κόσμο πέρυσι, όταν συρρικνώθηκε κατά 0,3%.
Σήμερα το πρωί, τα πέντε κορυφαία οικονομικά ινστιτούτα της χώρας μείωσαν την πρόβλεψή τους για την αύξηση του γερμανικού ΑΕΠ στο 0,1% το 2024, από 1,2% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψή τους.
Ο χρόνος καραδοκεί
Ο Zettelmeyer απαντούσε σε σχόλια που αναρτήθηκαν στην ίδια εκδήλωση από τον Piero Cipollone, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, ο οποίος άφησε υπονοούμενα για μελλοντικές μειώσεις των επιτοκίων χωρίς να δεσμευτεί για ένα πιο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
«Η βελτίωση των προοπτικών για τον πληθωρισμό, η συνεχιζόμενη ισχυρή μετάδοση και η περαιτέρω συγκράτηση του πληθωρισμού δημιουργούν περιθώρια για μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ότι μπορούμε να μειώσουμε τον περιορισμό», δήλωσε ο Cipollone. «Πλησιάζουμε στο σημείο όπου θα έχουμε την αυτοπεποίθηση να δράσουμε».
Ο Cipollone σημείωσε επίσης ότι αν και «οι ανησυχίες σχετικά με το μοναδιαίο κόστος εργασίας πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη», εντούτοις υπάρχουν «λόγοι να υποστηριχθεί ότι το τρέχον οικονομικό περιβάλλον επιτρέπει βραχυπρόθεσμα μια ανάκαμψη των πραγματικών μισθών που δεν θα τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό».
Επαναλαμβάνοντας προηγούμενα σχόλια της προέδρου της ΕΚΤ Christine Lagarde και άλλων ανώτερων αξιωματούχων της ΕΚΤ, ο Cipollone δήλωσε ότι η άμβλυνση των διαταραχών της προσφοράς, καθώς και η μειωμένη συμβολή των κερδών στον πληθωρισμό, σημαίνουν ότι «οι επιχειρήσεις [μπορούν] να απορροφήσουν τις μισθολογικές πιέσεις έτσι ώστε αυτές να μην μετακυλιστούν στις τιμές καταναλωτή».
Οι αναλυτές αναμένουν επί του παρόντος ότι η ΕΚΤ θα αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια τον Ιούνιο – μια πρόβλεψη που η ίδια η Lagarde έχει επανειλημμένα επιβεβαιώσει τους τελευταίους μήνες.
Τον Ιανουάριο, η Lagarde δήλωσε ότι, αν και οι μειώσεις των επιτοκίων θα εισαχθούν «πιθανότατα» μέχρι το καλοκαίρι, τα κρίσιμα στοιχεία για τις μισθολογικές διαπραγματεύσεις που χρησιμοποιούνται από την ΕΚΤ για τον καθορισμό της νομισματικής πολιτικής θα είναι διαθέσιμα μόνο «στα τέλη της άνοιξης».
Η επικεφαλής της ΕΚΤ επανέλαβε τα σχόλια αυτά την Τετάρτη (20 Μαρτίου) της περασμένης εβδομάδας.
«Θα λάβουμε τα στοιχεία για την αύξηση των μισθών με διαπραγμάτευση κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους στα τέλη Μαΐου», δήλωσε, προσθέτοντας το εξής: «Μέχρι τον Ιούνιο, θα έχουμε μια νέα σειρά προβλέψεων που θα επιβεβαιώσει αν η πορεία του πληθωρισμού που είχαμε στις προβλέψεις μας του Μαρτίου παραμένει έγκυρη».