Το κυβερνών συντηρητικό κόμμα της Κροατίας κέρδισε τις περισσότερες έδρες στις κοινοβουλευτικές εκλογές της Τετάρτης (17 Απριλίου), αλλά όχι αρκετές ώτσε να σχηματίσει κυβέρνηση, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής επίσημα αποτελέσματα.
Η Κροατική Δημοκρατική Ένωση (HDZ, ΕΛΚ) του νυν πρωθυπουργού Αντρέι Πλένκοβιτς κέρδισε 61 έδρες στο 151μελές κοινοβούλιο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του σχεδόν 80% των εκλογικών τμημάτων. Στην προηγούμενη ψηφοφορία του 2020, το κόμμα είχε κερδίσει 66 έδρες. Ο κεντροαριστερός συνασπισμός υπό την ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών (SDP) κέρδισε 42 έδρες.
«Το HDZ κέρδισε περισσότερες έδρεςς από ό,τι η αριστερά συνολικά, το οποίο είναι ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα», δήλωσε ο απερχόμενος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ντάβορ Μποζίνοβιτς.
Ο ηγέτης του SDP, από την άλλη, Πέτζα Γκρμπιν, παραδέχθηκε ότι τα αποτελέσματα δεν ήταν αυτά που επιθυμούσαν, αλλά επέμεινε ότι «έδειξαν ότι… ο κόσμος θέλει μια αλλαγή».
«Δεν έχει τελειώσει», δήλωσε στα κεντρικά γραφεία του κόμματος στο Ζάγκρεμπ, ανακοινώνοντας ότι οι συνομιλίες για έναν πιθανό μετεκλογικό συνασπισμό θα ξεκινήσουν την Πέμπτη.
Το εθνικιστικό δεξιό κόμμα Κίνημα Πατρίδα επίσης ήρθε τρίτο, με 13 έδρες.
Αναλυτές εκτιμούν ότι έχει μεγάλο διαπραγματευτικό δυναμικό, το οποίο θα μπορούσε να το καταστήσει κυρίαρχος παράγοντα για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.
Ένα υπερσυντηρητικό και ένα πρασινοαριστερό κόμμα κέρδισαν 11 και 10 έδρες το καθένα.
«Θα είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία διαπραγμάτευσης» για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης, δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Tihomir Cipek στη Nova TV.
Υψηλή συμμετοχή
Το ποσοστό συμμετοχής ήταν 61%, σε σύγκριση με 47% κατά την ψηφοφορία του 2020.
Οι εκλογές διεξήχθησαν μετά από μια πικρή προεκλογική εκστρατεία μεταξύ του Πλένκοβιντς και του αριστερού λαϊκιστή προέδρου Ζόραν Μιλάνοβιτς, ο οποίος έκανε προεκλογική εκστρατεία παρά την προειδοποίηση του δικαστηρίου.
Αυτή την περίοδο, η χώρα παλεύει με τη διαφθορά, την έλλειψη εργατικού δυναμικού, το υψηλότερο ποσοστό πληθωρισμού στην ευρωζώνη και την παράνομη μετανάστευση.
Για μήνες, ο Πλένκοβιτς και το HDZ του έμοιαζαν έτοιμοι για μια εύκολη νίκη που θα του εξασφάλιζε την τρίτη θητεία του ως πρωθυπουργού.
Αλλά στα μέσα Μαρτίου, ο Μιλάνοβιτς – ο οποίος βρισκόταν αυτή την περίοδο ψηλά στις δημοσκοπήσεις – έκανε την ανακοίνωση-σοκ ότι θα αμφισβητήσει τον Πλένκοβιτς και θα θέσει υποψηφιότητα με τους Σοσιαλδημοκράτες.
Η κροατική προεδρία είναι ένα σε μεγάλο βαθμό τελετουργικό αξίωμα για ένα πρόσωπο χωρίς πολιτική τοποθέτηση.
Αποκαλώντας τον Πλένκοβιτς «νονό του εγκλήματος» ο Μιλάνοβιτς τόνισε τον πρόσφατο διορισμό του νέου επικεφαλής εισαγγελέα της χώρας, ενός δικαστή με φερόμενες σχέσεις με υπόπτους για διαφθορά.
Η διαφθορά αποτελεί εδώ και καιρό την αχίλλειο πτέρνα του HDZ.
Αρκετοί από τους υπουργούς του Πλένκοβιτς έχουν παραιτηθεί μετά από κατηγορίες και ο αγώνας κατά της διαφθοράς ήταν το κλειδί για την υποψηφιότητα της Κροατίας να ενταχθεί στην ΕΕ το 2013.
«Φιλορώσος»
Ο Μιλάνοβιτς έκανε προεκλογική εκστρατεία σε ολόκληρη την Κροατία παρά την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας ότι μπορεί να θέσει υποψηφιότητα στις εκλογές μόνο αν παραιτηθεί πρώτα από την προεδρία.
Ο Πλένκοβιτς – ο οποίος είναι πρωθυπουργός από το 2016 – κατηγόρησε τον αντίπαλό του ότι παραβιάζει το σύνταγμα, συμμετέχει σε ρητορική μίσους και τον αποκάλεσε «δειλό» επειδή δεν παραιτήθηκε.
Ο πρωθυπουργός υπογράμμισε τον ρόλο του στην καθοδήγηση της χώρας των 3,8 εκατομμυρίων κατοίκων στην ευρωζώνη και στον ευρωπαϊκό χώρο Σένγκεν πέρυσι.
Ωστόσο, με μέσο μηνιαίο μισθό 1.240 ευρώ, η χώρα παραμένει μία από τις φτωχότερες της ΕΕ.
«Η κατάσταση της παγκόσμιας ασφάλειας δεν ήταν ποτέ πιο τεταμένη και πιο επικίνδυνη … γι’ αυτό πρέπει να έχουμε πολύ υπεύθυνους ανθρώπους να διοικούν την Κροατία τα επόμενα τέσσερα χρόνια», δήλωσε ο 54χρονος Πλένκοβιτς μετά την ψηφοφορία στο Ζάγκρεμπ.
Ο Πλένκοβιτς έχει κατηγορήσει επίσης επανειλημμένα τον Μιλάνοβιτς ότι είναι «φιλορώσος» λόγω της κριτικής του για την υποστήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία κατά της εισβολής της Ρωσίας και την αντίθεση του προέδρου στην εκπαίδευση ουκρανών στρατιωτών στην Κροατία, η οποία είναι μέλος του ΝΑΤΟ.
Ο Μιλάνοβιτς, ο οποίος έχει καταδικάσει την εκστρατεία της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχει υποστηρίξει ότι προστατεύει τα συμφέροντα της Κροατίας και προσπαθεί να αποτρέψει την «παρασύρση της χώρας σε πόλεμο».
Το HDZ κυβέρνησε την Κροατία για το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου από την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία το 1991, ενώ το SDP ήταν ο βασικός πυλώνας της αντιπολίτευσης.
Ο Μιλάνοβιτς, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός από το 2011 έως το 2016, είναι γνωστός για τη έντονη ρητορική του και τις βωμολοχίες του σε στιχομυθίες κατά των αντιπάλων του HDZ, των αξιωματούχων της ΕΕ και των επικριτών του.
Η θητεία του λήγει τον Ιανουάριο, αλλά ο ίδιος δήλωσε ότι θα παραιτηθεί εάν το SDP και οι σύμμαχοί του εξασφαλίσουν την πλειοψηφία για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.